55
ابوالفتوح رازي

يكى از شاگردان شيخ على كركى، در رساله اى كه به منظور اسامى مشايخ شيعه تأليف كرده بود، مى نويسد : «شيخ فقيه ابوالفتوح رازى يكى از پيشوايان به نام و از مشايخ شيعه است» .
مؤلف گويد : ابوالفتوح و فرزندش، شيخ تاج الدين محمّد، و پدرش على و جدش محمّد، و جدّ اعلايش ابوبكر احمد و عموى اعلايش شيخ عبد الرحمن ابن شيخ ابوبكر احمد همگى از مشاهير دانشوران بوده اند و از سلسله دانشوران به نام شيعه اند، و هر يك تأليفات پسنديده و تصنيفات ارزنده اى دارند ... ابوالفتوح تمايلى به تصوف داشت؛ به طورى كه از تفسير پارسى اش و شرح شهاب به دست مى آيد، گفتارى از ارباب تصوف در آنها ايراد كرده است .
ابوالفتوح از مراتب علما كمال بهره ورى را داشت و از فضيلت بسيار برخوردار بود . و از علما و مشايخ حديث، رواياتى بسيار نقل مى كرد و از همگى فضيلت ها با اطلاع بود. ۱
ابوالفتوح در برخى از علوم متداول زمان خود استاد بود و تفسير او بيانگر متجردى در نحو، قرائات، حديث، فقه، اصول فقه و تاريخ است . منتجب الدين رازى، با تعبير «الامام السعيد ترجمان كلام اللّه تعالى» ياد كرده است ۲ و گفته كه او عالم، واعظ و مفسرى ديّن بوده است. ۳
در كتاب جنّة النّعيم في احوال عبد العظيم از حاجى ملا باقر واعظ طهرانى ابن ملا محمّد اسمعيل كجورى ، پس از ذكر ترجمه احوال شيخ ابو الفتوح ـ كه تماما منقول از كتاب حديقة الشيعة و مجالس المؤمنين است ـ درباره مدفن شيخ چنين نقل

1.رياض العلماء، ج ۲، ص ۱۷۰ ـ ۱۷۳.

2.فهرست، ص ۳ .

3.همان، ص ۴۵ .


ابوالفتوح رازي
54

تلميذ مؤلف با يكديگر كه هر يكى مكمل ديگرى است ابدا مجال شكى و شبهه اى باقى نمى ماند كه بيست مجلّد، عدد همين تفسير فارسى فعلى او بوده است نه تفسير عربى او كه هيچ كس تا كنون بوجه من الوُجوه اثرى و نشانى از آن نديده و ظاهرا، گرچه در ديباچه تفسير خود وعده تأليف آن را داده، هيچ وقت از عالم قوّه به حيّز فعل نيامده بوده است. ۱
مرحوم ابو الفتوح رازى، خود درباره دليل فارسى بودن تفسير سخنى در مقدمه آن گفته كه در فصل آتى، به هنگام معرفى تفسير، ذكر خواهد شد و در اينجا نيازى به نقل آن نيست .
اشتباه ديگر صاحب مجالس مربوط به محل دفن ابوالفتوح است كه در فصل وفات بدان پرداخته مى شود .
ميرزا عبد اللّه افندى درباره ابوالفتوح رازى نوشته است:
ابوالفتوح، عالمى فقيه و مفسرى كامل، پيشواى مفسران و ترجمان كلام اللّه ، و معروف به شيخ ابو الفتوح رازى، مؤلف تفسير فارسى بزرگ و مشهور است .
ابوالفتوح از جمله علماى اماميه و از نامداران ايشان است . و در اصل از مدم نيشابور بوده و نياكان او از نيشابور به شهر رى عزيمت كرده اند و در آن جا اقامت گزيدند ... .
در يكى از مواضع در مدح ابو الفتوح چنين ديدم : «الشيخ الامام السعيد جمال الدين قطب الاسلام فخر العلماء شرف الدوله شمس الشريعة مفتى الشيعه ابوالفتوح ...».

1.خاتمة الطّبع، ص ۶۲۶

  • نام منبع :
    ابوالفتوح رازي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 162118
صفحه از 256
پرینت  ارسال به