احاديث خيالي يا شواهد خيالي - صفحه 127

كسى كه اين بيست مورد حديث خيالى در مجمع البيان را مى خواند، در ذهنش تداعى مى شود: در جايى كه عالم بزرگى مانند صاحب مجمع البيان در بيست مورد، نظر ابوجعفر طبرى مفسر مشهور را اشتباها به عنوان حديث امام محمد باقر عليه السلامتلقى كرده و آن را به نام روايت منقول از امام معصوم آورده است، وضعيت ساير روايات چگونه است؟! آيا راويان ساير روايات از اين اشتباه محفوظ بوده اند و رواياتى كه آنان نقل كرده اند صد در صد مطابق واقع است؟ و آيا بعضى از راويان نظر شخصى خود را در مواردى به عنوان حديث منقول از امام معصوم نياورده اند؟! ۱
آنچه كه نويسنده حديثهاى خيالى به عنوان دليل يا شاهد بر مدعايش ذكر مى كند، عبارت است از:
1 . افزوده شدن عبارت «عليه السلام» بعد از «ابوجعفر» توسط كاتبان تفسير التبيان. (ص 21)
2 . در تفسير التبيان رأى ابو جعفر در رديف آراى مفسران ديگر آمده است و اين قرينه است بر اين كه مراد از «ابوجعفر» محمد بن جرير طبرى است، نه امام باقر عليه السلام ؛ زيرا علماى اماميه هيچ گاه نام ائمه عليهم السلام را در رديف ساير مفسران نمى آورند. ۲
3 . گمان مى رود كه تفسير الطبرى در نزد صاحب مجمع البيان نبوده است؛ زيرا اگر نزد او بود با رجوع به آن درمى يافت كه آنچه در تفسير التبيان آمده است ، عينا همان چيزى است كه در تفسير الطبرى آمده و در نتيجه پى مى برد كه مقصود شيخ طوسى از «ابوجعفر» همان محمد بن جرير طبرى است نه امام محمد باقر عليه السلامو در آن صورت، چنين اشتباهى به طور مكرر براى او پيش نمى آمد . ۳
4 . مواردى كه در تفسير التبيان مطلبى را به «ابوجعفر» نسبت مى دهد، اگر مراد از آن، امام باقر عليه السلام مى بود، بايد در تفسير نور الثقلين ـ كه جامع احاديث تفسيرى است ـ از منابع ديگر نقل مى شد و چون چنين روايتى وجود نداشته است ، به همين دليل در تفسير نور الثقلين نيامده است . بنابراين ، مراد از «ابوجعفر» همان «ابوجعفر طبرى» است . ۴
5 . در جو تفسير و مفسران، هرگاه «ابوجعفر» مطلق آيد، مراد از آن همان ابوجعفر طبرى است. ۵

1.همان .

2.همان، ص ۲۸ و ۴۷.

3.همان، ص ۳۵ .

4.همان، ص ۳۵ و ۶۲ .

5.همان، ص ۶۷ .

صفحه از 147