احاديث خيالي يا شواهد خيالي - صفحه 137

مورد ششم: آيات 89 و 90 از سوره نساء: «فَمَا لَكُمْ فِى الْمُنافِقِينَ فِئَتَيْنِ».
خداوند در آيات 89 و 90 از سوره نساء به مسلمين حكم مى كند كه اگر منافقان (به ظاهر مسلمان شدگان) به مدينه هجرت نكنند در هر كجا كه به دست مسلمانان گرفتار شوند، به قتل خواهند رسيد، مگر آنان كه در پناه كسانى باشند كه با مسلمين هم پيمان اند. طبرى در ذيل آيه 90 در مورد كسانى كه استثنا شده اند ، از سدى نقل مى كند كه آيه درباره هلال بن عويمر الاسلمى و سراقة بن مالك بن جعشم و خزيمة بن عامر بن عبد مناف نازل شده است. ۱
شيخ طوسى در تفسير التبيان مشابه تفسير الطبرى را نقل مى كند و سپس مى نويسد:
قال ابوجعفر عليه السلام قوله تعالى: الى قوم بينكم وبينهم ميثاق قال: هو هلال بن عويمر السلمى واثق عن قومه ألا تخفيف.... ۲
مؤلف حديثهاى خيالى به جهت شباهت تفسير الطبرى با قول ابوجعفر، نتيجه گرفته است كه مراد از ابوجعفر همان طبرى است. اگر مؤلف محترم بيشتر تأمل مى كرد، در ذيل همين آيه 90 از سوره نساء ملاحظه مى كرد كه شيخ طوسى در تفسير: «القوا اليكم السلم» مى نويسد:
يريد به الصلح وقال اكثر المفسرين: البلخى و«الطبرى» والجبائى وغيرهم ان المراد به الاسلام. ۳
آيا همين مورد كافى نبود تا وقتى مؤلف ملاحظه مى كرد كه شيخ طوسى مختار طبرى را با نام «الطبرى» آورده است نه با كنيه «ابوجعفر»، نتيجه بگيرد كه مراد از ابوجعفر، در تفسير التبيان، شخص طبرى نيست.
مورد هشتم: سوره نساء آيه 135: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ... وَإِن تَلْوُا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا» طبرى مى نويسد:
اهل تأويل در تفسير «ان تلووا أو تعرضوا» اختلاف كرده اند؛ بعضى قايل شده اند كه مراد از آن خطاب به حكام و قاضيان است كه در حكم خود به ناحق عمل نكنند. و بعضى ديگر قايل اند كه خطاب به مؤمنان است كه در هنگام شهادت دادن تحريف شهادت و يا كتمان آن نكنند.
و طبرى خودش همين قول را اختيار مى كند و در مقام تفسير آيه در آغاز بحث نيز به همين معنا تفسير كرده است. ۴
شيخ طوسى ابتدا در آغاز بحث از آيه، تفسيرى براى آن مى نويسد و در همان جا

1.تفسير الطبرى، ج ۵، ص ۲۶۹.

2.تفسير التبيان، ج ۳، ص ۲۸۵.

3.تفسير التبيان، ج ۳ ، ص ۲۸۵.

4.تفسير الطبرى، ج ۵، ص ۴۳۷.

صفحه از 147