احاديث خيالي يا شواهد خيالي - صفحه 146

مسأله اين است كه مراد از ايام معدودات ايام تشريق است. ۱
شيخ طوسى در ذيل آيه 28 حج مى نويسد:
قال الحسن وقتادة والايام المعلومات عشر من ذى الحجة والايام المعدودات ايام التشريق. وقال ابوجعفر: الايام المعلومات ايام التشريق والمعدودات العشر. لان الذكر الذى هو التكبير فى ايام التشريق. ۲
همان گونه كه ملاحظه مى شود، هم شيخ طوسى و هم طبرى تصريح كرده اند كه مسأله اختلافى است. آنچه كه شبه انگيز است اين است كه طبرى براى مختارش تعليلى آورد كه مطابق با تعليلى است كه در پايان قول «ابوجعفر» ذكر شده است. و به جهت همين تشابه در تعليل مؤلف گمان كرده است كه مراد از ابوجعفر همان طبرى است منتها يا شيخ طوسى و يا ديگران در هنگام نسخه بردارى از آن، خطا كرده اند و به عكس آنچه كه مختار طبرى است از ابوجعفر نقل كرده اند.
در توضيح آن گوييم، اگرچه به ظاهر در متن كتاب التبيان تا حدودى آشفتگى ديده مى شود، ولى مى توان آن راتوضيح داد و توجيه نمود و لكن براى پرهيز از طولانى شدن سخن از بيان آن اجتناب كرده و توجه خود را به قرينه قطعى ديگرى متمركز مى نماييم و آن اين است كه: آيه 28 حج اين گونه آغاز مى شود. «لِّيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللَّه...» در تفسير لفظ «منافع»، طبرى مى نويسد:
مسأله اختلافى است، 1) گروهى گفته اند مراد از آن منافع و تجارت دنيوى است. 2) گروهى گفته اند مراد از آن پاداش اخروى و تجارت دنيوى است. 3) بعضى گفته اند مراد از آن «عفو» و «مغفرت» است.
سپس از امام باقر عليه السلام دو روايت نقل مى كند كه در يكى گفته مراد از منافع «عفو» است و در ديگرى گفته مراد «مغفرت» است. و در ادامه مى نويسد:
اولى الاقوال بالصواب، قولى است كه گفته مراد از منافع همان پاداش اخروى و دنيوى است (يعنى قول دوم) ۳ .
شيخ طوسى مى نويسد:
قوله «ليشهدوا منافع لهم» قيل الاجر والثواب فى الآخرة والتجارة فى الدنيا. (يعنى همان مختار طبرى) وقال ابوجعفر عليه السلام: المغفرة. (يعنى همان قولى كه طبرى از امام باقر عليه السلام نقل كرده است).
چنان كه ملاحظه مى شود شيخ طوسى در اين آيه دوبار از ابوجعفر نقل قول مى كند، يكى

1.الخلاف، ج ۲ ، ص ۴۳۵.

2.تفسير التبيان ، ج ۷ ص ۳۱۰.

3.تفسير الطبرى: ج ۱۷ ، ص ۱۹۴.

صفحه از 147