و نيز ايشان در مقدمه كتاب مناهج المعارف مى نويسد:
در طول حياتش كتب احاديث شيعه را مورد دقت و بررسى قرار داد و مطالب علم اصول را در حاشيه هر صفحه يادداشت مى فرمود و مى نوشت: «فيه دلالة على حجيّة القاعدة الفلانية»، تا در فرصت متناسب، همه آن احاديث را به ترتيب كتب اصول فقه مرتب سازد. نگارنده، تعداد هشت جلد از كتب احاديثى كه در حواشى آن دلالات مطالب آنها را به خط شريفش يادداشت فرموده، ديده ام. ۱
در سفر اخير به عتبات ـ كه در همين سفر هم در نجف از دنيا رحلت كرد ـ چندين صندوق از كتب نفيس كتابخانه خود را ـ كه براى اين كار مفيد بود ـ از اصفهان به عتبات برد تا كار اين كتاب را به اتمام رساند. ۲
همان طور كه ملاحظه مى كنيد، اين كتاب از زمان شيخ انصارى تا پايان عمر مؤلف (يعنى حدود چهل سال) ظاهراً در دست تأليف و تنظيم و تكميل بوده و ظاهر عبارت كتاب مبانى الأصول ـ كه در سال 1317ق، يعنى يك سال پيش از وفات مؤلف تأليف شده ـ اين است كه كار تأليف آن به اتمام رسيده و شامل حدود پنج هزار روايت بوده است. اگر كتاب هاى مربوط به اين كار را به عتبات برده، شايد براى اين بوده است كه اگر هنگام چاپ آن نيازى به مراجعه پيدا كرد، مصادر در اختيارش باشد.
و بالاخره مرحوم مير سيد احمد روضاتى مى نويسد:
مرحوم آقا ميرزا محمد هاشم در سال آخر عمر، جلد اول اصول آل الرسول را ـكه مشتمل بر مطالبى ارزنده و به منزله مدخلى براى علم اصول فقه است ـ در 72 صفحه با خطى زيبا در اصفهان به چاپ سنگى رسانيده كه نگارنده در سفر اول خود به عتبات در كاظمين در كتابخانه صاحب كتاب احسن الوديعة ۳ ديده و مطالعه كرده ام و يكى از صفحات مكرر آن را هم به من لطف فرموده است. ۴
1.شايد اين نسخه ها در كتابخانه ايشان بوده است. كتابخانه مرحوم مير سيداحمد روضاتى در تهران از كتابخانه هاى بسيار ارزنده و شامل نسخه هاى نفيس است. اميدواريم ورثه آن مرحوم ترتيبى بدهند كه اين نسخه ها به يكى از كتابخانه هاى معتبر منتقل گردد.
2.مناهج المعارف، ص ۳۱۵.
3.احسن الوديعة، تأليف سيد محمد مهدى موسوى خوانسارى كاظمى، تكمله روضات الجنات است كه به صورت مكرر چاپ شده است.
4.شايد اينكه بخشى از كتابى چاپ شود و ادامه پيدا نكند و از آن بخش هم فقط يك نسخه ديده شود، بعيد به نظر آيد؛ امّا براى خود حقير اين مسأله پيش آمد كه بخشى از يكى از تأليفاتم را چاپ كردم و سپس به خاطر عدم مرغوبيت چاپ از ادامه آن چاپ منصرف شدم؛ اما يك نسخه از آن در كتابخانه خودم بود.
