اُصول آل الرسول (قواعد اصول فقه در احاديث كتاب «فروع الكافى)»

؛ رضا استادى

اينكه فقه شيعه مى تواند در همه زمان ها و در همه مسائل فقهى پاسخ گو باشد، به خاطر آن است كه آيات قرآن مجيد و روايات رسول خدا و اهل بيت(ع) شامل اصول كلى و قواعدى است كه فقيه مى تواند از يك يك آن قواعد و اصول كلى، حكم مسائل متعدد، فراوان و احياناً بى شمار را استخراج كند.
از امام صادق(ع) روايت شده:
إنّما علينا أن نلقى إليكم الاُصول و عليكم أن تفرّعوا.^۱
و از امام رضا(ع) نقل شده:
علينا إلقاء الأصول إليكم و عليكم التفريع ـ يا التفرّع ـ.^۲
و نيز، برخلاف آنچه اخبارى ها مى پندارند، قواعد اصول فقه را هم مى توان از آيات و روايات استفاده كرد.
عمّار از امام رضا(ع) روايت مى كند:
قال: إذا شككت فابن على اليقين. قلت: هذا أصل؟ قال: نعم.^۳
برخى از فقها و محدّثان در صدد برآمده اند تا قواعد اصول فقه را از كتاب هاى حديثى استخراج و در يك جا گردآورى كنند و تا آنجا كه نگارنده آگاهى دارد، اولين كسى كه به اين كار اقدام نموده، علامه مجلسى(ره) است.