تازه هاي نشر - صفحه 188

آقا رضى خوانسارى در آداب الصلاة، حديث معروف حمّاد بن عيسى را كه وصف نماز امام صادق (ع) است، شرح مى دهد. وى در مقدمه رساله (ص 318كتاب)، از سند حديث به جهت حصول اعتماد و وثوق به آن، بحث مى كند و مى نويسد:
بدان كه مروى است اين حديث به دو سند: يكى صحيح (يعنى همه روات آن شيعه امامى مذهب عادل اند) و ديگرى حسن كالصحيح (يعنى تصريح به عدالت بعضى از روات نشده؛ امّا صحيح المذهب [است] و مدح بسيار دارد.)
و بنابر هر دو روايت، حديث عالى الاسناد است؛ يعنى واسط نقل آن از حضرت امام ـ عليه السلام ـ قليل است. چه شيخ كلينى ـ رضى اللّه تعالى عنه ـ به سه واسطه روايت نموده آن را از امام بحق ناطق، جعفر بن محمّد صادق ـ عليهما السلام ـ و شيخ صدوق ـ رحمة الله عليه ـ به چهار واسطه؛ و علوّ اسناد، سبب قوّت و اعتبار خبر است.
ديگر آنكه علماى اعلام و فقهاى كرام ـ رضوان الله تعالى عليهم ـ عمل به آن نموده، تلقّى آن به قبول فرموده اند و اين معنى نيز باعث كمال اعتبار خبر است؛ بلكه مشهور اين است كه شهرت بين الاصحاب، جبر ضعف سند حديث مى كند؛ يعنى اگر سند حديثى ضعيف و روات آن غير عادل يا بد مذهب باشد، هرگاه عمل به آن مشهور شده باشد ميانه متقدّمين اصحاب ما، در حكم حديث صحيح است و عمل به آن بايد كرد.
ديگر آنكه در اكثر كتب معتبره مؤلّفه در جمع اخبار صدق آثار ائمه اطهار و ذريّه اخيار سيّد ابرار ـ عليه و آله صلوات الله الملك الجبّار ـ مذكور و مسطور است و اين معنى نيز موجب مزيد اعتبار آن است. مثل كتاب جامع

صفحه از 193