على(ع)، زمينه كارهاى ديگرى را در اين عرصه پديد آورد و در قرنهاى چهارم و پنجم، دو اثر حجيم و ارزنده از اين دست، به وسيله شيعيان عرضه گشت كه نخستين آنها «نهج البلاغه» بود و ديگرى «غررالحكم و دررالكلم» يا «جلوه هاى حكمت و مرواريدهاى سخن».
عبدالواحد بن محمد بن عبدالواحد تميمى آمدى، از عالمان بزرگ شيعى قرن پنجم، با ديدن صد سخن گزيده جاحظ، آن را براى بيان بلاغت حضرت كافى ندانست و خود دست به جمع آورى سخنان آن حضرت زد و با آنكه چندين و چند برابر آن را گرد آورد، امّا خود را در انجام وظيفه اش ناتوان ديد و اين سخنان را نمى از يمى دانست. از آن پس، اين كتاب به دست ناسخان و شارحان افتاد و هر يك، فراخور حال خويش، چيزى بر آن افزود و به ارجمندى اين مجموعه افزود.
ترتيب سخنان امام در «غررالحكم»، بسيار ساده و براساس حروف الفباست كه شيوه اى است آسان ياب. آمدى، تنها به زيبايى معنوى جملات حضرت نظر داشته و آنچه را گوش نواز و مقبول عقل ديده، با حذف اسناد و راويان آن و گاه با تقطيع اصل سخن به چند پاره، به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده است.
اين مجموعه، در قرن دوازدهم به دست آقا جمال الدين خوانسارى ترجمه و شرح شد و در دو جلد رحلى در دسترس جويندگان معرفت قرار گرفت. اين شرح، تقريبا از همه شروح ديگر كتاب، مفصـّلتر و جامعتر است.
مرحوم مير جلال الدين حسينى ارموى، نزديك به چهل سال پيش، اين ترجمه و شرح را تصحيح كرد كه در هفت مجلّد و با همّت انتشارات دانشگاه تهران، بارها منتشر شده است. جلد اوّل اين مجموعه، در برگيرنده مقدمه مصحّح در بيش از يكصد صفحه است. اين مقدمه، شامل سه بخش اصلى است: شخصيّت امام على(ع)، زندگى، آثار و شخصيّت آمدى و شخصيّت و زندگى آقا جمال خوانسارى. ارموى، به تفصيل اظهارات ديگران در باب مصنّف و شارح «غرر» را از منابع متعدّد نقل مى كند و گزارش هاى نسخه شناختى مختلفى را مى آورد و در آخر، نسخه مورد اعتماد خود را معرّفى مى كند.
اين مقدمه مفصّل، از نظمى شايسته برخوردار نيست و در آن، مطالب به انحاى