حديث
۱۷۶.رسول خدا صلى الله عليه و آله :مردمان را [ چون] معادن مى يابيد كه نيكانشان در دوران جاهليت ، اگر دين شناس شوند ، نيكان دوره اسلام نيز هستند . و از ميان بهترين مردمان در اسلام ، كسانى را مى يابيد كه پيش از پذيرش اسلام ، از ناخشنودترينِ مردم نسبت به آن بودند ؛ و دوچهره ها را در ميان بدنهادان مى يابيد.
۱۷۷.أمالى المفيدـ به نقل از كميل بن زياد نخعى ـ: من همراه امير مؤمنان على بن ابى طالب عليه السلامدر مسجد كوفه بودم . نماز عشا را كه به جاى آورديم ، [ امام ]دستم را گرفت تا اين كه از مسجد بيرون آمديم . و آن قدر رفت تا به پشت كوفه رسيد . تا اين هنگام ، حتى كلمه اى با من سخن نگفت . هنگامى كه وارد بيابان شد ، آهى كشيد و فرمود : «اى كميل! اين دل ها چون ظروف اند ، و بهترين آنها پرظرفيت ترين آنهاست. آنچه را مى گويم، از من به ياد بسپار . مردم سه دسته اند: عالم ربّانى، آموزنده در مسير رستگارى ، و مگسان فرومايه كه در پىِ هر صدايى روان اند و با هر بادى به سويى مى گرايند، به نور دانشْ روشنى نمى گيرند، و به بنيادى استوار ، پناه نمى جويند...
آه! آه! در اين جا (امام با دستش به سينه خود اشاره كرد) دانشى است انباشته ؛ اگر براى آن فراگيرانى مى يافتم! بارى، گاه كسى را مى يافتم كه فهيم بود ، امّا امين نبود . ابزار دين را براى [ كسب] دنيا به كار مى گرفت و از حجّت هاى خداوند ، عليه خلايق او و از نعمت هاى او عليه بندگان او بهره مى گرفت، تا ضعيفان به جاى ولىّ حق ، او را معتمد خود گيرند . يا كسى را مى يافتم كه در برابر حكمتْ سرِ تسليم فرود مى آورد ، بى آن كه نكته هاى آن را دريابد، با نخستين شبهه كه مواجه مى شد، شكّ و ترديد در دلش رخنه مى كرد. بدانيد كه نه اين مطلوب است و نه آن . يا [ كسى را مى يافتم كه ]سخت در پى لذّات بود و براى شهوت ها قيد و بندها را رها كرده و شيفته جمع كردن و انباشتن [ مال ]است . از پاسداران دين نيست، و بيشتر به چارپايان چرنده مى مانَد .
چنين است كه علم با مرگ حاملانش مى ميرد . بارى، زمين از كسى كه دين خدا را به حجّت [ و برهان] بر پاى مى دارد ، تهى نمى ماند ؛ خواه آشكار و مشهور باشد يا پنهان و غير مشهور، تا حجّت ها و دليل هاى الهى از ميان نروند ، كه به راستى آنان به شمارْ اندك اند و به منزلت ، بلند.
