2. گرفتن پاداش تبليغ ، بدون درخواست آن ، چه حكمى دارد؟
3. در صورتى كه تبليغْ رايگان باشد، نيازهاى اقتصادى مبلّغ چگونه تأمين مى گردد؟

الف ـ آثار زيانبار درخواست مزد براى تبليغ

براى پاسخ گفتن به سؤال اوّل و پى بردن به حكمت تأكيد انبياى الهى بر رايگان بودن تبليغات آنها كافى است قدرى در آثار زيانبار درخواست مزد براى تبليغ، تأمّل كنيم :

1 . از ميان رفتن اخلاص

نخستين ركن اخلاقى تبليغ دين ، اخلاص است كه با درخواست مزد براى تبليغ ، اين ركن اساسى صدمه خواهد ديد و مبلّغ ، مصداق كسانى خواهد شد كه امام على عليه السلامدرباره آنان فرموده است :
يَطْلُبُ الدُّنْيا بِعَمَلِ الآخِرَةِ ، وَلايَطْلُبُ الآخِرَةِ بِعَمَلِ الدُّنْيا . ^۱
دنيا را طلب مى كند با اعمالى كه از آنِ آخرت است ، و آخرت را طلب نمى كند با اعمالى كه از آنِ دنياست .
و بدين سان ، كسى كه مى توانست اُمور مربوط به زندگى دنيوى خود را با انگيزه الهى به اُمور اخروى تبديل نمايد ، ^۲ اينك با درخواست پاداش براى تبليغ (كه امرى الهى و معنوى است) ، آن را وسيله امرار معاش و تأمين زندگى (و به تعبير امام على عليه السلام : دنيا خواهى) كرده است . در اين باره ، از امام صادق عليه السلامروايت شده است:
مَنِ احْتاجَ النّاسُ إلَيهِ لِيُفَقِّهَهُم فِي دِينِهِم، فَيَسْأَلَهُم الاُجرةَ ، كانَ حَقِيقا عَلَى اللّهِ أنْ يُدْخِلَهُ نارَ جَهَنَّمَ . ^۳

بگو : آنچه از شما به عنوان مزد رسالتْ خواستم ، به سود شماست . پاداش من، فقط با خداست.
يعنى من هرگز چيزى در مقابل رساندن پيام الهى از شما نمى خواهم . من نيز همچون ساير انبياى الهى ، بى مزد و منّت ، خدمتگزار مردم هستم و آنچه بر آن نامِ مزد نهاده ام ، در واقع، چيزى نيست كه منافع شخصى مرا تأمين كند ؛ بلكه به عكس ، براى تأمين منافع شماست كه با اين تعبير لطيف و عاطفى ، خواستم شما را بر حفظ آن برانگيزم تا پس از من ، از راه صحيح و استوار ، منحرف نگرديد .
و براى توضيح بيشتر فرمود:
«مَآ أَسْـ?لُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلاَّ مَن شَآءَ أَن يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِى سَبِيلاً.»^۱
براى تبليغ رسالتم مزدى نمى خواهم ؛ مگر اين كه هركس بخواهد ، راهى به سوى پروردگارش [ در پيش] گيرد .
بنا بر اين، آنچه پيامبر اسلام به عنوان مزد رسالت خواست ، در حقيقت ، انتخاب راه خداست كه همان راه ارزش هاى دينى و تكامل مادّى و معنوى انسان است كه در رهبرى الهى تجسّم پيدا مى كند و اهل بيت پيامبر اسلام، كامل ترين مصاديق رهبران الهى هستند. ^۲
با عنايت به اين مقدمه در مورد مزد تبليغ ، چند پرسش قابل طرح است:
1. حكمتِ آن همه تأكيد انبياى الهى، مبنى بر نخواستن مزد براى تبليغ رسالت چيست؟ و آيا با عنايت به سيره پيامبران الهى ، مبلّغان كه وارثان آنها هستند ـ ، مى توانند در مقابل تبليغ ، از مردمْ مزد طلب كنند؟