9. سبك ادبى،
10. مخالفت با واقعيت هاى مشهود،
11. مخالفت با تاريخ مسلم و قطعى،
12. روانشناسى و شخصيت راوى:
الف. خانواده،
ب. عقايد،
ج. پيشه و شغل،
د. زبان،
هـ. زادگاه،
و. نژاد.
اينك به بررسى و شرح اجمالى اين موارد و ذكر نمونه هايى از آن مى پردازيم.

يكم. مخالفت با قرآن

اين قاعده و اصل، در روايات متعددى مطرح شده است. گاه بدين صورت كه هرچه را كه مخالف قرآن است كنار گذاريد و گاه بدين عنوان كه آنچه را با قرآن موافق است بپذيريد.
پرسش مهم در اينجا اين است كه منظور از مخالفت و موافقت چيست؟ چه نوع مخالفت و موافقتى معيار سنجش است؟ آيا مراد از مخالفت، تباين مفهومى است يا شامل مخالفت به عموم و خصوص وجه هم مى شود؟ نسبت به موافقت نيز همين پرسشها مطرح است.
از سوى ديگر، اصوليانْ روايت عرض بر قرآن را دو قسم كرده اند؛ دسته اى كه به صورت ابتدايى، مسأله عرض بر قرآن و سنجش با آن را مطرح مى كند و دسته ديگر كه اين قاعده و ضابطه را براى موارد تعارض مطرح مى سازد. آيا مضمون اين دو دسته، دو پيام دارد يا نه؟
اينها پرسشهايى است كه بايد در اين حوزه پاسخ داده شود. به نظر مى رسد مطالب