(IV)من بدّل دينه فاقتلوه
اين عبارت مشهور گاهى در استدلال به وجوب قتل مرتد و گاهى در استدلال به عدم قبول توبه از او به كار مى رود. اين عبارت بخشى از روايت منسوب به پيامبر اكرم(ص) است كه از طريق اهل سنت از عباس نقل شده است كه درباره مضمون آن سخن خواهيم گفت.
اين عبارت از طريق شيخ طوسى ـ قدس سرّه ـ به منابع فقهى ما وارد شده است. او در دو كتاب الخلاف ۱ و المبسوط ۲ خود آن را ذكر نموده و سپس سيد ابن زهره حلبى ـ قدس سرّه ـ در غنية النزوع ۳ و پس از وى على بن محمّد قمى در جامع الخلاف و الوفاق ۴ و پس از آنها علاّمه در كتابهاى المختلف ۵ و المنتهى ۶ و التذكرة ۷ آن را نقل كرده اند و در پى آن، فرزندش فخر در كتاب الايضاح ۸ آن را ذكر نموده است.
بزرگانى كه يادكرديم كه پس از شيخ اين عبارت را نقل كرده اند، يا بعضى از مطالب شيخ را نقل كرده اند كه متضمن اين عبارت بوده و يا اشاره كرده اند كه اين عبارت از روايات اهل سنت است و بدان عليه آنان احتجاج كرده اند ؛ آن گونه كه ابن زهره در الغنية ۹ عمل نموده است. و برخى از ايشان نيز از اين عبارت در استدلال خويش بهره جسته اند.
اما با گذشت زمان، شيوه بزرگان تغيير يافته و اين عبارت را مستند خود در اين مسئله تلقى نمودند ؛ مثلاً عبارت شهيد ـ قدس سرّه ـ در الدروس را ملاحظه كنيد:
1.الخلاف، ج۵، ص ۳۵۴ ـ ۳۵۷ و ۵۵۲.
2.المبسوط، ج ۲، ص ۳۶ و ۵۷؛ ج ۷، ص ۲۸۱ و ۲۸۴؛ ج ۸، ص ۷۱.
3.غنيّة النزوع، ص ۳۸۰.
4.جامع الخلاف والوفاق، ۴۴۹.
5.مختلف الشيعة، ج ۴، ص ۴۴۶.
6.المنتهى (الطبع القديم)، ج ۲، ص ۹۷۹ (كتاب الجهاد).
7.التذكرة، ج ۹، ص ۲۷۸ و ۳۷۴.
8.إيضاح الفوائد، ج ۱، ص ۳۹۵.
9.غنية النزوع، ص ۳۸۰.
