بررسي سند چند حديث مشهور - صفحه 117

جرأت نداده اند كه اين عبارت را حديث ندانند؛ بلكه برعكس، ملامحمدصالح مازندرانى ـقدس سرّه ـ مدعى شده است كه اين عبارت از كلمات قصارى است كه تركيب نيكوى الفاظ آن اقتضا دارد كه در اذهان ناقلان آن باقى بماند. مَثَل اين عبارت مَثَل عبارت «لا ضرر و لا ضرار» ۱ است.
و جز شهيد سيد مصطفى خمينى ـ قدس سرّه ـ كسى به حديث نبودن آن تصريح ننموده است. ۲
پس از بيان اين مباحث نتيجه مى گيريم كه:
1. اين عبارت در هيچ يك از كتاب هاى روايى و يا استدلالى عامّه يافت نمى شود. اين عدم دستيابى احتمال روايت نبوى بودن آن را تضعيف مى كند.
2. اين عبارت در كتب حديثى شيعى يافته نمى شود و اين عدم دستيابى ترديد ما را درباره حديث بودن اين عبارت افزون مى نمايد.
3. اين عبارت در بعضى از كتابهاى فقهى شيعى، نه تمامى آنها، وجود دارد.
و اين تنها نكته ايجابى در پيش روى ماست. ممكن است از خلال بحث درباره آن با حقيقت اين عبارت بيشتر آشنا شويم.
تحقيق اقتضا دارد كه ما به دنبال اولين مصدرى كه اين حديث را نقل كرده گشته ، تا كه ما را به حقيقت امر رهنمون سازد.
پس از تحقيق دوباره، درمى يابيم كه اولين مصدر اين روايت، كتاب الوسيلة إلى نيل الفضيلة از فقيه معروف، ابن حمزه طوسى ـقدس سرّه ـ (م 560ق) است. او مى گويد: «الرضاع لحمة كلحمة النسب»، به خاطر فرمايش پيامبر است كه: «يحرم من الرضاع ما يحرم من النسب». ۳
اين نصّ، حقيقت را به خوبى نمايان مى سازد و شك و ساير احتمالات را از ما برطرف مى سازد. اين فقيه اكثر كلمات عبارت را از اين فرمايش پيامبر(ص) كه «الولاء لحمة كلحمة النسب» اخذ نموده و دليل درستى عبارت ساخت خود را نيز حديث نبوى «يحرم من الرضاع ما يحرم من النسب» دانسته است.
اگر خود اين عبارت، فرمايش پيامبر يا يكى از امامان معصوم بود، چه معنايى داشت

1.شرح اصول الكافى، ج ۹، ص ۱۷۸.

2.مستند تحريرالوسيلة، ج ۲، ص ۳۸۶، نشر آثار امام خمينى ـ قدس سرّه ـ.

3.الوسيلة، ص ۳۰۲.

صفحه از 134