و هيچ كس هم مدعى وجود آن نشده است.
و تصور مى كنيم كه اين عبارت را محقق به اشتباه نوشته باشد. در تأييد اين نظريه به چند نكته اشاره مى كنيم:
1. ايشان يك بار در شرايع روايت را با عبارت «من ادرك ركعة من العصر فقد ادرك العصر» ^۱ آورده و هشت بار ديگر در خود المعتبر با شكل هاى مختلف ضبط كرده است. تمام اَشكال اين روايت در مصادر ما و مصادر اهل سنت وارد شده، مگر صورت يكم كه محل بحث است.
2. ملاحظه متنى كه محقق اين عبارت را در آن آورده قرينه ديگرى است بر اين كه او اين عبارت را با روايت نقل شده از طريق عامه كه «من ادرك ركعة من الصلاة فقد ادرك الصلاة» اشتباه گرفته است؛ زيرا او در صدد استدلال برخلاف نظر شيخ طوسى در المبسوط بوده است ^۲ كه كسى كه يك ركعت يا بيشتر از نماز را در آخر وقت درك كند، تمامى نماز او به صورت ادا صحيح خواهد بود و قضا بر او واجب نيست، برخلاف نظر بعضى از اصحاب. از آن جا كه موضوع كلام در اين جا نماز آخر وقت است، محقق در نقل اين روايت اشتباه كرده و به جاى كلمه «صلاة» كلمه «وقت» را درج نموده است.
آنچه احتمال ما را تقويت مى نمايد اين است كه اين عبارت را برخى از علماى بعد از علاّمه با تغييراتى نقل كرده اند؛ بدين شكل كه آنها معنا را ملاحظه كرده و آنچه خود فهميده اند، بدون رجوع به اصل نوشته نقل نموده اند. ملاحظه كرديد كه چگونه شهيد ثانى كلمه «وقت» دوم را به كلمه «جميع» بدل ساخته، و صاحب جواهر كلمه «كله» را بدان افزوده است.
3. تاكنون نديده ام كه كسى به دقت محقق در نقل روايات تصريح كرده باشد ؛ آن گونه كه مثلاً صاحب مدارك بوده است. خصوصاً اين كه اين عبارت را فقط ايشان نقل كرده و پيش از وى در كتب شيعى و سنى اثرى از آن يافت نمى شود؛ خاصه كتب محدثانى چون شيخ طوسى كه كلام محقق، ناظر بر عبارتى از او در المبسوط بود.
4. ساختار عبارت بدين شكل داراى اشكالى ادبى است كه حاصل آن اشكال اين است