كه معناى مفروض براى اين عبارت متوقف است بر اين كه «من» در «ركعة من الوقت» به معناى «فى» باشد ؛ يعنى ركعة في الوقت ؛ زيرا وقت، ظرفى براى وقوع ركعت است. شايسته بود كه قائل اين عبارت بگويد ركعة في الوقت؛ زيرا آمدن «من» به معناى «فى» ندرتاً اتفاق مى افتد و برخلاف استعمال غالب و شايع آن است.
مثالهايى كه در مغنى الاديب براى آمدن «من» به معناى «في» از قرآن همچون «أروني ماذا خلقوا من الارض»۱ و «إذا نودي للصلاة من يوم الجمعة»۲ نقل شده ۳ نمى تواند دليلى بر معناى في باشد ؛ زيرا با تأمل، عيان مى شود كه ممكن است «من» در اولى من تبعيض يا بيان جنس باشد، و در دومى تبعيض يا زايد باشد.
اين مطلب نيز واقع شدن محقق را در اشتباه ميان اين عبارت و قول معصوم(ع) كه «من ادرك ركعة من الصلاة... » تأييد مى نمايد ؛ زيرا من در اين جا تبعيضيه است. و مانند اين است كه او مى خواسته روايت را نقل به معنا كند و توجهى به عبارت نداشته است ولى آن گونه كه گفتيم عبارت به او كمك نكرده است.
بله، معنايى كه اين روايت بدان اشاره دارد، در بسيارى از روايات عامه و خاصه ذكر شده است و شايد اين كه علاّمه مامقانى و ميرزاى قمى قائل به مستفيض و يا صحيح بودن آن شده اند، منظورشان مضمون آن بوده، نه لفظ آن.
در پايان بحث به ساير عباراتى كه حاكى از اين مضمون هستند و از طريق شيعه نقل شده است اشاره مى نماييم.
۱.محمّد بن مكى الشهيد در الذكرى آورده است:از پيامبر اكرم روايت شده است كه فرمود:
من أدرك ركعة من الصلاة فقد ادرك الصلاة.
۲.همچنين از همو نقل است كه گفت:از آن حضرت(ع) روايت است كه:
من ادرك ركعة من العصر قبل أن يغرب الشمس فقد أدرك العصر. ۴
1.سوره فاطر، آيه ۴۰.
2.سوره جمعه، آيه ۹.
3.مغنى الأديب، ج۱، ص ۲۵۲.
4.تفسير القمّي : ج ۱ ص ۳۶۶ ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۹۹ ح ۹ .