اساس اين عبارت، كتاب المعتبر است و علماى پس از صاحب المعتبر آن را گاهى با تغييراتى از وى نقل كرده اند و هيچ كس مصدر روايى براى آن ذكر نكرده است.
با اين حال، دليلى براى به سختى انداختن خود در تفسير مضمون آن، و معناى ادراك وقت وجود ندارد، و اعتماد بر اين عبارت به تنهايى به خاطر عدم ثبوتش مشكل است.
(III)أنا افصح من نطق بالضاد بيد أنّي من قريش
آن گونه كه مى گويند شهرت اين عبارت از آشكارى آتشى كه بر روى عَلَمى برافروخته شده باشد بيشتر است. لذا مى بينيم كه بعضى از بزرگان بر آن اعتماد كرده و آن را حجتى دانسته اند كه قابل خدشه نيست. برخى از آنان عبارت اند از:
۱.صاحب جواهر آن جا كه مى گويد:... النبيّ(ص) القائل: إني افصح من نطق بالضاد. ۱
۲.سيد نعمت اللّه جزايرى در نورالبراهين مى گويد:... فيكون من باب قوله(ص): انا افصح من نطق بالضاد بيد أنّي من قريش و استرضعت في بني سعد. ۲
۳.ملا محمدصالح مازندرانى در شرح اصول الكافى آورده است:و قال رسول اللّه(ص): انا سيد ولد آدم و لا فخر، و انا افصح من نطق بالضاد. ۳
اين عبارت در بيشتر كتاب هاى لغت به عنوان دليلى بر افصحيت پيامبر يا شاهدى براى استثنا به «بيد» آمده است. در كتاب هاى قاموس المحيط، ۴ تاج العروس، ۵ و مغنى اللبيب ۶
1.. الفاتحة : ۴ .
2.. الدخان : ۴ .
3.شرح اصول الكافى، ج ۹، ص ۳۳۲.
4.القاموس المحيط، ج ۱، ص ۶.
5.تاج العروس، ج ۱، ص ۸.
6.مغنى اللبيب، ج ۱، ص ۱۱۴.
