صورت مرسل، بدون اين كه مصدرى براى آن ذكر كند، نقل نموده است. ۱ با اين حال، بعضى از دست اندركاران تحقيق كتابها را مى يابيم كه اين حديث را از بحارالأنوار استخراج مى نمايند!!
۲ اين عبارت، حديث نيست ؛ زيرا در هيچ مصدر روايى بدين عنوان نقل نشده و برخى به حديث نبودن آن تصريح دارند.
آيه اللّه مرعشى ـ قدس سرّه ـ در شرح احقاق الحق بعد از نقل آنچه عجلونى از ابن تيميه و زركشى و حافظ ابن حجر و سيوطى و ديگران مبنى بر حديث نبوى نبودن اين عبارت و ناشناس بودن سند آن، نه صحيح و نه ضعيف، نقل مى كند، مى گويد:
از سخنان بعضى از علماى شيعه نيز اين گونه فهميده مى شود. با اين حال، تعجب آور اين كه بعضى از علما به گمان آن كه اين جمله، حديثى مأثور از پيامبر اكرم است به شرح آن پرداخته اند. بر تو باد كه به فحص و جست وجو بپردازى و صحيح را مشخص سازى. ۳
از فيض كاشانى ـ قدس سرّه ـ نقل شده كه وى، به صراحت اين عبارت را از جعليات صوفيه مى داند. ۴
بايد گفت كه اين سخن آيه اللّه محمّد آصف محسنى سخن درستى است كه محقق بايد به جست وجو در اطراف اسانيد تمامى روايات مخصوصاً احاديث قدسى ـ كه به خداوند منسوب است ـ بپردازد؛ زيرا دروغگويان و ملحدان دوست دارند كه دروغ هايشان را بيشتر به خداوند تعالى نسبت بدهند تا رسول خدا(ص) و يا كسى است كه جانشين اوست. ۵
بنابراين، اين جمله مشهور بى اساس است.
آنچه تقديم اهل علم گرديد، دسته اى از مشهورهايى بود كه اصل نداشتن آنها بر اساس مصادرى كه بدانها دسترسى داريم براى ما اثبات شده است.
1.همان، ص ۳۴۴.
2.ر.ك: تفسير القرآن الكريم، شهيد مصطفى الخمينى، ج ۴، ص ۳۸۷؛ مشارق أنوار اليقين في أسرار أمير المؤمنين.
3.إحقاق الحق، ج۱، ص ۴۳۱.
4.مشرعة بحارالأنوار، محمد آصف محسنى، ج ۲، ص ۱۱۳.
5.همان.