گزارشی از سير مباحث درايه در اماميه تا سده دهم هجری - صفحه 139

برترى فهم و «درايت» حديث بر «روايت» آن تأكيد مى كردند و معيارهاى پذيرش حديث را بيان مى نمودند و راه كارهاى حلّ اختلاف و تعارض احاديث را فرا روى يارانشان مى نهادند و با يادآورى گونه هاى مختلف احاديث، نسبت به احاديث برساخته، هشدار مى دادند.
علاّمه مجلسى در بحار الأنوار، اين احاديث را فراهم آورده و در ابوابى مستقل، تنظيم كرده است. ۱ تنوّع عناوين ابواب، نشانگر گستردگى مباحث مطرح در احاديث، در باب آداب و احكام نقل و نقد حديث است. برخى از اين عناوين عبارت اند از:
فضيلت نگارش و روايت حديث (47 حديث)، حفظ چهل حديث (10 حديث)، آداب روايت (25 حديث)، دشوارى [معنايى ]احاديث اهل بيت(ع) (116 حديث)، علل اختلاف در اخبار و چگونگى سازوارى دادن ميان آنها (72 حديث) و چگونگى تعامل با روايات عامه (14 حديث).
با توجّه به اين كه پرداختن به مباحث موجود در احاديث ياد شده، نيازمند مكتوبى مستقل و مبسوط است، در اين جا تنها به چند نمونه بسنده مى كنيم.
از مسائل مورد تأكيد احاديث، تأكيد بر نگارش و كتابت حديث است. زمانى كه فردى از فراموشى حديث به پيامبر(ص) شكايت بُرد، حضرت فرمود:
إستعن بيمينك و أومأ بيده، أى خط.۲
همچنين رسول اكرم از روايت حديث كذب، نهى كرد و فرمود:
من روى عنّى حديثاً و هو يرى أنّه كذب فهو آحد الكاذبين.۳
در روايتى ديگر، امام صادق(ع) از اسناد حديث به غير راوى آن، نهى كرده است. ۴

1.ر. ك. بحارالأنوار، ج ۲ ص ۱۱۴ به بعد.

2.منية المريد، ص ۲۶۷ ؛ بحار الأنوار، ج ۲، ص ۱۵۲ (ح ۳۶).

3.الأمالى، الطوسى، ص ۴۰۲ (ح ۴۹۷) ؛ بحار الأنوار، ج ۲، ص ۱۵۸ (ح ۳).

4.الكافى، ج ۱، ص ۵۲ (ح ۱۲) ؛ معانى الأخبار، ص ۱۵۷ (ح ۱).

صفحه از 163