گزارشی از سير مباحث درايه در اماميه تا سده دهم هجری - صفحه 144

شيخ صدوق، همچنين مباحثى گذرا در واپسين ابواب كتاب الاعتقادات مطرح كرده است. از نظر وى، «حديث مفسَّر» بر «حديث مُجمَل» حاكم است. ۱ وى همچنين در باب اعتقاد درباره اخبار وارد شده درباره طب در همين كتاب، برخى مطالب سودمند را بيان نموده است و از آن جا كه اين مباحث به فقه الحديث مربوط است، از گزارش آنها خوددارى مى شود.
در همين كتاب، شيخ صدوق، روايتى از امير مؤمنان(ع) به روايت سليم بن قيس هلالى آورده كه در آن، اقسام راويانِ حديث بيان شده و بر وجود ناسخ و منسوخ، خاصّ و عام، و محكم و متشابه در احاديث سده چهارم و پنجم تأكيد شده است. ۲

تلاش هاى شيخ مفيد

عالم ارجمند ديگرى كه بايد از تلاش هاى او در زمينه مباحث درايه ياد كرد، شيخ مفيد بغدادى (م 413 ق) است. خوش بختانه از شيخ مفيد، اثرى در اصول فقه به نام مختصر التذكرة بأصول الفقه (به روايت كراجكى) در دست است كه داراى مباحث ارزشمندى درباره اقسام خبر (خبر واحد، متواتر و مرسل)، حكم نسخ قرآن با سنّت و راه كارهاى حلّ اختلاف در اخبار است.
شيخ مفيد، در اين رساله موجز، ضمن تأكيد بر حجّيت اخبار در فرآيند استنباط احكام شرعى، خبر علم آور را بر سه قِسم دانسته است: 1. خبر متواتر؛ 2. خبر واحد با قرينه صدق؛ 3. خبر مرسلى كه اماميه به اتّفاق، بدان عمل مى كنند:
والأخبار الموصلة إلى العلم بما ذكرناه ثلاثة أخبار: خبر متواتر، و خبر واحد معه قرينة تشهد بصدقه، وخبر مرسل فى الإسناد يعمل به أهل الحقّ على الإتّفاق. ۳

1.الاعتقادات، ص ۱۱۴.

2.الاعتقادات، ص ۱۱۸ و ۱۲۰.

3.التذكرة بأصول الفقه، ص ۲۸.

صفحه از 163