الاستطاعه ى ابوالحسين محمّد بن جعفر اسدى (م 312 ق) و آثار متعدّد ابن قبّه (م قبل از 319ق) است. در مورد اسدى، عمده آگاهى ما به واسطه كتاب التوحيد شيخ صدوق است و درباره ابن قبه، در مقدّمه كتاب كمال الدين، اطّلاعات بسيار ارزشمندى آمده است. اين بخش نوشتار، بررسى درباره اين دو فرد و برخى آگاهى هاى ديگر در اين زمينه است.
علّت نگارش «التوحيد»
شيخ صدوق در آغاز كتاب التوحيد (ص 17 ـ 18)، علّت نگارش كتاب خود را چنين توضيح داده است:
ان الذى دعانى إلى تأليف كتابى هذا إنّى وجدت قوماً من المخالفين لنا ينسبون عصابتنا إلى القول بالتشبيه و الجبر لمّا وجدوا في كتبهم من الأخبار التى جهلوا تفسيرها و لم يعرفوا معانيها و وضعوا في غير موضعها و لم يقابلوا بألفاظها ألفاظ القرآن فقبحوا بذلك عند الجهّال صورة مذهبنا و لبسوا عليهم طريقتنا و صدوا