نكاتی در باره اهمیت آثار شيخ صدوق - صفحه 230

راويان حديث «صحيفه مختومه»، بزرگان اهل حديث قم، همچون محمّد بن حسن بن وليد (م 343ق)، محمّد بن حسن صفّار قمى (م 290ق)، سعد بن عبداللّه اشعرى (م 299 يا 301ق) و عبداللّه بن جعفر حميرى (زنده در 293ق) هستند. آنها اين روايت را از محمّد بن عيسى بن عبيد نقل كرده اند وى به دو واسطه، آن را از فقيه برجسته واقفى حسن بن محمّد بن سماعه (م263ق) نقل كرده است. اين خبر، احتمالاً از كتاب الواضح المكشوف في الردّ على أهل الوقوف، تأليف محمّد بن عيسى بن عبيد اخذ شده است ؛ امّا اين روايت، دلالت صريح بر تأييد مدّعاى اماميه نداشت. قبل از آن، واقفه نيز از اين حديث بهره برده بودند. قديم ترين اشاره به اين روايت، در اثرى به نام الإمامة والتبصرة من الحيرة كه حدود سال 300ق، تأليف شده، آمده است. ۱ اين كتاب به نام ابوالحسن على بن حسين بن بابويه (م 329ق) چاپ شده است ؛ امّا شاهد صريحى كه مؤلّف، همو باشد، در دست نيست ؛ گرچه اسناد كتاب، نشانگر آن است كه كتاب، توسط يكى از مشايخ قم تأليف شده و محتمل ترين فرد، همان ابوالحسن على بن حسين

1.ر. ك: الإمامة والتبصرة من الحيره، على بن حسين بن بابويه تحقيق: سيّد محمدرضا حسينى، بيروت، ۱۴۰۷ق / ۱۹۸۷م، ص ۱۴۷.

صفحه از 247