د. مبانى و روش هاى نقد حديث
همان گونه كه گذشت، مرحوم علامه شوشترى ابتدا حاشيه اى بر اللمعة نوشتند كه اخبار آن را با توجه به وسائل ذكر نمودند. در هنگام بازنگرى اين حاشيه احاديث را از خود كتب اربعه و ديگر مصادر اوليه جمع آورى نموده و متوجه تفاوت فاحش بين جوامع متأخر و كتب اربعه شدند و به همين دليل در جاى جاى كتاب خود به اين اشكالات اشاره مى نمايند.
شايد همين امر موجب تقويت اين فكر در ايشان شد كه با توجه به جمع آورى كتب اربعه از اصول اربعمأة بعيد نيست كه به همين ميزان يا بيشتر، در نقل احاديث اشتباه وجود داشته باشد. البته ديگر اصول اربعمأة به صورت كامل در اختيار نبود تا بتوان، با اطمينان، موارد اختلاف و اشتباه را ثبت و ضبط نمود، ولى مرحوم علامه با توجه به تبحر و تسلط فراوانى كه بر مسائل حديثى و به ويژه رجالى داشتند توانستند، موارد فراوانى از اشكالات در نقل حديث و يا مواردى از جعل حديث را شناسايى و به آنها اشاره نمايند. شايد به سختى بتوان در ميان كتاب عظيم النجعة دو يا چند صفحه پى در پى پيدا كرد كه در آنها به مواردى از تحريف يا تصحيف اشاره نشده باشد. ۱
جمع آورى اين حجم عظيم از اشكالات و دگرگونى ها مرحوم علامه را بر آن داشت كه كتاب مستقلى با موضوع روايات جعل شده و روايات تغيير يافته بنويسد. اين كتاب ـكه الأخبار الدخيلة
1.نكته جالبى كه ذكر آن در اينجا خالى از فايده نيست، تأكيد بر اين نكته است كه كار هيچ انسانى خالى از خطا و اشتباه نيست و تنها خداوند است كه اشتباه و خطا در كار او راه ندارد:
لَو كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فيهِ اِخْتِلافاً كَثيراً(سوره نساء، آيه ۸۳).
مؤيد اين نكته مقاله اى است با عنوان اللمعة در النجعة كه نويسنده سعى كرده نحوه نقل عبارات اللمعة را در كتاب النجعة بررسى كند.
اين تعداد اشتباه از مرحوم علامه ـكه همواره بر نقل از منابع اصلى و دقت در نقل تأكيد مى كند ـبسيار غير منتظره است، به ويژه اين كه ايشان گاهى عبارات اللمعة را از دو يا چند نسخه مختلف نقل مى كند(اللمعة در النجعة، سيد حسن فاطمى، مجله پژوهش و حوزه، شماره ۴، سال ۱۳۷۹).
