1 . زياده در متن
در برخى موارد، قسمت اضافه شده يك حرف است. ۱
در دسته اى ديگر از روايات، احتمالاً يك كلمه اضافه شده است. ۲
گروه بعدى، رواياتى هستند كه احتمالاً يك جمله به آنها اضافه شده است؛ به عنوان نمونه در روايتى از التهذيب آمده است:
عن ابن ابى عمير، عن رهط سمعوه(اى الصادق(ع)) يقول: ان التبسم فى الصلاة لا ينقض الصلاة و لا ينقض الوضوء، انما يقطع الضحك الذى فيه القهقهه. ۳
التهذيب در توجيه اين روايت سعى كرده است «انما يقطع الضحك» را فقط در مورد نماز بداند و وضو را از شمول حكم خارج نمايد؛ ولى مرحوم علامه مى فرمايد:
بهتر است اين خبر را تحريف شده بدانيم كه»لا ينقض الوضوء» در آن زياد شده است. ۴
2 . سقوط بخشى از متن
سقوط قسمتى از متن نيز ممكن است به شكل هاى مختلفى روى دهد. در برخى موارد، احتمال دارد يك جمله و يا بخشى از روايت از متن حذف شده باشد. التهذيب در الصلاة على الاموات روايتى را نقل كرده است:
عن جابر، عن الباقر(ع)، قلت له: أرايت ان فاتتنى تكبيرة أو اكثر؟ قال: تقضى مافاتك. قلت: استقبل القبلة؟ قال: بلى و انت تتبع الجنازة، ان النبى خرج على جنازة امرأة من بنى النجار فصلى عليها فوجد الحفرة لم يمكنوا فوضعوا الجنازة فلم يجى ء قوم، الا قال لهم: صلوا عليها. ۵
1.همان،ص ۱۷۷ و ج ۳، ص ۸۵.
2.همان، ج ۱، ص ۲۹.
3.الوافى، ج ۱، ص ۱۲.
4.النجعة، ج ۲، ص ۳۵۷.
5.تهذيب الأحكام، ج ۳، ص ۲۶۵.
