5 . به قرينه طبقه راوى در الرجال
اين مورد فقط نشانگر وقوع تحريف در سند است. التهذيب در «باب صلاة» روايتى را نقل مى كند:
عن ابى بكر الحضرمى، عن ابيه، عن الصادق(ع)، قال النبى(ص): لا تصل و انت تجد شيئاً من الاخبثين. ۱
مرحوم علامه پس از ذكر اين روايت مى فرمايند:
ظاهراً عبارت «عن ابيه» بايد پس از «عن الصادق(ع)» بيايد؛ چون ابوبكر حضرمى مستقيماً از امام صادق(ع) نقل مى كند. ۲
6 . مقايسه با ديگر احاديث باب
روش هايى كه از اين پس نام مى بريم، معمولاً اختصاص به متن دارند، نه سند روايت. مقايسه روايت با روايت هاى ديگرى كه در آن باب وارد شده، مى تواند نمايانگر وقوع تحريف در متن باشد؛ به عنوان نمونه؛ التهذيب در ابواب كتاب تجارت چنين آورده است:
عن ابى بصير، عنه(ع)، سالته عن الفارة تقع فى السمن او فى الزيت فتموت فيه، قال: ان كان جامداً فيطرحها و ما حولها ويؤكل ما بقى، و ان كان ذائباً فاسرج به و اعلمهم اذا بعته. ۳
در روايت بالا مرحوم علامه با توجه به دو روايت نقل شده از الكافى، كه در آنها تقسيم به مايع و جامع را فقط درباره سمن(روغن، كره) ـ كه احتمال مايع يا جامد بودن آن مى رود ـ بيان كرده و زيت(روغن زيتون) را ملحق به سمن مايع نموده است مى فرمايد:
پس بايد به جاى عبارت «ان كان جامداً» گفته شود: «السمن ان كان جامداً»، و در انتهاى روايت هم اين عبارت بيايد: «والزيت مثل ذلك». ۴
1.تهذيب الأحكام، ج ۲، ص ۳۲۶.
2.النجعة، ج ۲، ص ۳۶۱.
3.تهذيب الأحكام، ج ۷، ص ۱۲۹.
4.النجعة، ج ۷، ص ۷ و ۸.
