يكون اضعاف ذلك. فقال: و ما هو؟ فقال: الارز. فقال ابوعبدالله(ع): اقول لك؛ ان رسول الله(ص) وضع الزكاة على تسعة اشياء و عفا عما سوى ذلك، و تقول: عندنا ارز و عندنا ذرة و قد كانت الذرة على عهد رسول الله(ص) ـ فوقع(ع) كذلك هو ـ و الزكاة على كل ماكيل بالصاع. ۱
مرحوم علامه در ذيل اين حديث مى فرمايد:
معناى عبارت «فوقع(ع) كذلك هو» اين است كه اباالحسن(ع) تكذيب امام صادق(ع) را درباره غير نه مورد مذكور پذيرفته است، در حالى كه عبارت «والزكاة على كل ماكيل بالصاع» با عبارت اول تناقض دارد. پس در روايت، تحريف صورت گرفته است و بايد گفت از عبارت «فوقع(ع)»به بعد زياده است. ۲
10 . نارسايى در معناى روايت
در برخى موارد معناى روايت صحيح به نظر نمى رسد؛ به عنوان مثال، در كتاب حج التهذيب روايت زير را درباره انواع حج ذكر مى كند:
عن الحلبى، عن ابى عبدالله(ع): انما نسك الذى يقرن بين الصفا و المروة مثل نسك المفرد، و ليس بافضل منه الا بسياق الهدى ـ الخبر. ۳
طبق نظر مرحوم علامه ظاهراً عبارت «يقرن بين الصفا و المروة» در اينجامحرف «يقرن بين الحج و العمرة» است، و الا جمع بين صفا و مروه نشانه خاص هيچ يك از انواع حج نيست و در روايت مذكور معنا ندارد. ۴
11 . عدم تناسب بين سؤال و جواب
گاهى سؤال و جواب ذكر شده در روايت در يك زمينه نيستند. التهذيب در كتاب
1.الكافى، ج ۳، ص ۵۱۰.
2.النجعة، ج ۴، ص ۱۳.
3.تهذيب الأحكام، ج ۵، ص ۴۲.
4.النجعة، ج ۵، ص ۱۳۸ ـ ۱۳۷.
