با مراجعه به آيات و اخبار گوناگونى كه در اين زمينه وجود دارد اين مطلب استنباط مى شود كه بين نيت و عمل ارتباط و پيوستگى وجود دارد. بر همين اساس در قرآن كريم ايمان و عمل صالح با هم و از پى هم آمده، و بدينوسيله خاطرنشان شده است كه شرط اساسى سعادت، پيوند دادن درون و برون و هم آهنگ ساختن ايمان معنوى و اعمال ظاهرى مى باشد، اما در عين اين آميختگى و ارتباط بين نيت و عمل، يكى از آن دو از اهمّيت و اعتبار بيشترى برخوردار مى باشد، و آن عنصر «نيت» مى باشد.
نگارنده رساله خود را مبوب نساخته و مطالب را بدون فصل بندى ايراد نموده است، وى نخست نيت را تعريف و آن را از نظر لغت و اصطلاح مورد نقد و بررسى قرار داده است، و در نتيجه نيت را همان اراده جهت دهنده غرض مى داند.
سپس ضوابط نيت صحيح را توضيح مى دهد و سه ملاك اساسى نيت صحيح را كه عبارت اند از: منطبق بودن با سنت، داشتن خلوص، صادق بودن مورد بررسى قرار داده است، وى با اشاره به جريان خوارج يك نمونه تاريخى از نيت انطباق با سنت را مطرح و درباره آن توضيح مى دهد، در رابطه با اخلاص نيز پس از شرح لفظ اخلاص و بيان آيات و احاديث به ذكر نمونه هايى از رفتارهاى اشخاص كه همراه با اخلاص بوده پرداخته و سپس مراد و منظور از اخلاص در عمل را شرح داده است، كه اخلاص چيزى جز رعايت توحيد در عمل نيست، لذا اگر شخصى در عمل توحيد نداشته باشد اخلاص هم ندارد، و اعمالش حبط خواهد شد، اين اخلاص اساساً بايستى در سه مرحله مورد توجّه قرار گيرد: 1. قبل از عمل 2. حين عمل 3. پس از اتمام عمل.
بخش ديگر رساله درباره فرق نيت و آرزوست، نگارنده با بيان شواهدى از آيات قرآن اين فرق را توضيح داده است، و به تناسب فرق بين نيت و تصور ذهنى را نيز بيان نموده است، سپس مراتب نيت را طبق مراتب هفت گانه اى كه مرحوم علاّ مه مجلسى در كتاب بحارالأنوار آورده توضيح داده است، اين مراحل عبارت اند از:
اوّل ـ نيتى كه از شدت ترس از عذاب خداوند است،
دوم ـ نيتى كه بر صاحب آن شوق رسيدن به نعمت هاى بهشت غالب مى شود،