روايت زنان در منابع حديثی شيعه - صفحه 56

284 حديث گردآورده كه برخى به سيره حضرت برمى گردد و برخى سخنان پيامبر درباره ايشان و پاره اى ديگر نيز روايت هاى حضرت فاطمه از رسول خدا است.
4. مسند عايشة، ابن حجر عسقلانى؛ در اين اثر 1081 روايت از عايشه نقل شده كه ابن حجر آن را بر پايه مسند احمد بن حنبل و فرزندش عبداللّه گردآورده است.
5. الإجابة لايراد ما ستدركه عايشة على الصحابة، الزركشى؛ در اين اثر، نَود حديث از عايشه نقل شده كه بر سى تَنْ از صحابه در نقل ها خُرده گرفته است.
6. موسوعة أمهات المؤمنين، عبدالصبور شاهين و اصلاح عبدالصلاح الرفاعى؛ در اين اثر، 1470 حديث ـكه همسران پيامبر راوى آن بوده اند ـ گرد آمده است.
7. مسندأمة اللّه، مريم بنت عبدالرحمن؛ اين اثر در مكتبة القرآن قاهره به سال 1409ق، با تحقيق مجدى السيد ابراهيم به چاپ رسيده است. از آن رو كه نگارنده، اين اثر را نديده، اطلاعى از محتواى آن ندارد.
اين تتبع ها گرچه كامل نيست، اما اندازه غالب را نشان مى دهد و بايد بر پايه اين آثار و آمار، تحليلى دقيق از تعداد راويان زن و روايت هايشان و نيز موضوعات منقول ارائه كرد. البته حدود چهل درصد از اين كار را خانم آمال فرداش در كتاب دور المرأة في رواية الحديث في القرون الثلاثة الاولى ۱ به انجام رسانيده است.
مع الأسف هيچ يك از اين دو امر، يعنى تتبع و تحليل در حوزه روايات شيعى به انجام نرسيده است.
اين مقاله مى كوشد به اين عرصه دامن زند و با تتبعى نسبتاً كامل به تحليل و ارزيابى بپردازد. ابتدا ذكر چند نكته به عنوان درآمد و تبيين حدود مسأله لازم است:
1. در اين جا روايت هايى را جست وجو كرده ايم كه زنان ، راوى آنها بوده اند. بدين جهت، روايت هاى منقول از حضرت فاطمه(س) ـكه به ايشان ختم مى شودـ مورد بررسى و تحليل قرار نگرفته و ان شاء اللّه در نوشتارى مستقل بدان پرداخته مى شود.

1.دور المرأة في رواية الحديث في القرون الثلاثة الاولى، آمال فرداش بنت الحسين، كتاب الامة، العدد ۷۰، ۱۴۲۰ق، سال ۱۹، قطر.

صفحه از 90