حواشى الكافى
الحاشية على الكافى (شامل اصول و فروع) از شيخ ابراهيم بن قاسم بن محمد (م حدود 1095ق)، كه حاشيه هايى از پدرش قاسم وبرادرش محمد را نيز در بر دارد. صاحب الذريعة مى گويد: «آن را به خط وى بر حاشيه نسخه اى از الكافى استنساخ سال994ق مشاهده كردم». ۱
ـ الحاشية على اصول الكافى از خليفه اسدالله اصفهانى (م969ق). نام اين اثر كشاف حقائق الأحاديث و تنها شامل اصول است. ۲
ـ الحاشية على الكافى (فروع) از شيخ محمد بن زين الدين معروف به شيخ محمد سبط عاملى ( 1030ـ 980 ق).
ـ الحاشية على الكافى از سيّد بدرالدين بن احمد حسينى كه در تاريخ 1094ق، تدوين شده است. ۳
ـ الحاشية على الكافى ازمحمد امين بن محمد شريف استرآبادى اخبارى(م1036ق) ناتمام است و از آن به شرح الكافى نيز تعبير شده است. ۴
ـ الحاشية على الكافى ازمير محمدباقر بن محمد حسينى استرآبادى، مشهور به مير داماد(م1040ق). شيخ آقابزرگ مى گويد: «ظاهر اين است كه اين حاشيه غير از شرح ميرداماد بر الكافى به نام الرواشح السماوية فى شرح الاحاديث الامامية است، چه اين كه آن كتاب با اين نام معروف است». ۵ بايد گفت: مسلّم است كه التعليقة على الكافى اثرى غير از الرواشح السماوية است. ميرداماد پس از رواشح كه مربوط به بررسى اسناد روايات است، به نگارش تعليقه بر متون روايات الكافى پرداخته و توانسته است تا بر روايات كتاب هاى «العقل والجهل»، «فضل العلم»، «التوحيد» و يك روايت از كتاب «الحجة»، تعليقاتى بنگارد. اين اثر با نام العليقة على الكافى در سال 1403ق، با تحقيق آقاى سيّدمهدى رجايى در 28+405 صفحه در قم منتشر شده است.
1.همان، ج۶، ص ۱۸۰، ش ۹۸۴.
2.همان، ج۶، ص۱۸۳.
3.فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه آيه اللّه مرعشى، ج۸، ص۵۰.
4.الذريعة، ج۶، ص ۹۸۹، ش ۱۸۱.
5.همان، ج ۶، ص ۱۸۲، ش ۹۹۱.
