كتابشناسي جوامع حديثي چهارگانه شيعه - صفحه 192

2 . ابوغالب زرارى احمد بن محمد،
3 . على بن احمد بن موسى دقاق،
4 . ابو عبدالله محمد بن ابراهيم بن جعفر نعمانى،
5 . ابوالمفضل محمد بن عبدالله شيبانى،
6 . محمد بن محمد بن عاصم كلينى،
7 . محمد بن على ماجيلويه،
8 . ابو عبدالله محمد بن احمد بن عبدالله صفوانى و....
شيخ كلينى در سال 329 ق، در بغداد بدرود حيات گفت و در باب كوفه مدفون گرديد. ۱

شروح «الكافى»

يكى ازمحورهاى عمده تلاش دانشمندان شيعه در حوزه حديث، شرح و حاشيه بر كتاب هاى حديثى است. اين حركت، كه به طور عمده از اوايل قرن يازدهم هجرى با ظهور اخباريگرى آغاز شد، در قرن هاى بعد نيز ادامه داشت و دانشمندان شيعه در توجه به كتب مذهبى ـ نقلى همچنان اهتمام مى ورزيدند.
برخى از دانشمندان به شرح كامل يك يا چند جامع حديثى پرداخته اند. برخى نيز بخشى از اين كتب گرانسنگ حديثى را شرح داده اند.
با توجه به جايگاه بلند چهار كتاب حديث متقدم، از جمله الكافى شيخ كلينى، در بين شيعيان، دانشمندان شيعه بر تمام يا بخشى از اين كتاب ها شرح و حاشيه بسيارى نگاشته اند كه به ذكر آنها مى پردازيم:
از جمله شروح و حواشى نگارش يافته بر الكافى موارد زير را مى توان ذكر كرد:

1.ر. ك: معالم العلماء، ص ۹۹؛ أعيان الشيعة، ج۱، ص ۹۹؛ قاموس الرجال، ج ۸، ص ۴۳۷ ـ ۴۴۰؛ معجم رجال الحديث، ج ۱۸، ص ۵۰، شماره ۱۲۰۳۸؛ روضات الجنات، ج ۶، ص ۱۰۸؛ رياض العلماء، ج ۵، ص ۱۹۹؛ جامع الرواة، ج ۲، ص ۲۱۸؛ مجمع الرجال، ج ۶، ص۷۴؛ الكامل فى التاريخ، ج ۸، ص۳۶۴؛ رجال الطوسى، ص ۴۳۹، شماره ۲۷؛ فهرست الطوسى، ص۱۳۵؛ رجال النجاشى، ص۳۷۷؛ رجال علامه حلّى، ص ۱۴۵و۲۷۱، ش ۳۶؛ پژوهشى در تاريخ حديث شيعه، ص ۴۶۰ ـ ۴۹۱.

صفحه از 233