و تا سال 448ق، آن را به پايان رسانيد. بدين ترتيب بيش از نيمى از عمر خود (مدت چهل سال) را صرف تأليف اين كتاب نمود.
شرح و حاشيه بر تهذيب الاحكام
بسارى از عالمان شيعه تهذيب الاحكام را شرح كرده و عده اى نيز بر آن حاشيه نوشته اند كه موارد زير از آن جمله است:
ـ تهذيب الاكمام فى شرح تهذيب الاحكام از قاضى نورالله بن شريف حسينى مرعشى (شهيد در 1019ق). ۱
ـ شرح التهذيب از مولى عبدالله بن حسين شوشترى (م1021ق) كه از آن به عنوان حاشيه نيز ياد شده است و سيّد نعمة الله جزايرى در شرح خود از آن نقل مى كند. ۲
ـ شرح التهذيب از شيخ ابوجعفر محمد بن حسن بن زين الدين شهيد ثانى(م1030ق) كه از آن به عنوان حاشيه نيز ياد شده است و شيخ آقابزرگ نسخه هايى از آن در كاظميه و تبريز ديده است. ۳
ـ شرح التهذيب از مولى محمد امين بن محمد شريف استر آبادى (م1036ق) كه ناتمام است. ۴
ـ شرح التهذيب (احياء الاحاديث فى شرح تهذيب الاحكام الحديث) از مولى محمد تقى بن مقصود على اصفهانى(م1070ق) كه شامل شرح بخشى از تهذيب الاحكام است. ۵
ـ شرح التهذيب از مولى عبدالله بن مولى محمد تقى مجلسى(م1084ق) كه ناتمام است. ۶
1.الذريعة، ج۱۳، ص ۱۵۹ و ج۴، ص ۵۳، ش۲۱۶.
2.همان، ج ۶، ص ۵۱، ش ۱۳.
3.همان، ج ۱۳، ص۱۵۷.
4.همان، ج ۱۳، ص۱۵۶.
5.همان، ج ۱۳، ص۱۵۶ و ج ۱، ص۳۰۷، ش۱۵۹۶.
