اُصول علم الحديث

از : محمّد بن عبد اللّه‏ نيشابورى ، ابو عبد اللّه‏ (حاكم نيشابورى)

ر . ك : معرفة علوم الحديث .

6 . اقسام خبر به نظم (فارسى)

از : مؤلف ناشناخته

قطعه كوتاهى است به نظم ، در دوازده بيت ، در اقسام خبر و حديث .

نسخه‏ها

8 . قم ، مسجد اعظم : 652 ، محمّد رفيع بن ملا صفات اللّه‏ نائينى ، 1124ق ، رساله سوم مجموعه ، 12 سطر [ فهرست مسجد اعظم ، قديم : 467 ] .

7 . امان الحثيث فى لهو الحديث (فارسى)

از : محمّد مهدى بن يحيى قزوينى ، عماد الواعظين (حاج عماد فهرسى) (1355 ق)

رساله مختصرى است در علم درايه ، شامل يك مقدمه و فصل و خاتمه . تأليف اين رساله در شب هشتم رمضان 1347 پايان يافته و در مشهد به سال 1348ق ، به چاپ رسيده است .
چاپ : مشهد ، چاپ‏خانه نور ، 1348 ق ، سربى ، خشتى ، 69 ص .
[ فهرست نسخه‏هاى آستان قدس رضوى ، ج 6 ، ص 639 ؛ الذريعة ، ج 11 ، ص 112 ؛ مشار عربى : 90 ؛ معجم المطبوعات العربية فى ايران ، رفاعى : 101 ؛ مصفى المقال : 468 ]

8 . أنوار البصائر ، مقدمه ... (دراية الحديث ، زبدة الرجال)(عربى)

از : حسن بن محمّد شريف يزدى (شاگرد وحيد بهبهانى) (زنده در 1233 ق)

مؤلف ، كتاب مفصّلى به نام أنوار البصائر در دوازده جلد ، در علوم مختلف تأليف
نموده و در غرّه شوّال 1222 به پايان رسانيده است . تاكنون چند بخش از كتاب ، شناسايى شده كه شامل مطالب زير است :
1 . در حكمت الهى : مؤلف ، اين بخش را در سال 1222ق ، نگاشته است (الذريعة ، ج 12 ، ص 27 ـ 28) .
2 . اصول فقه ، كه نسخه‏اى از اين بخش ، در كتاب‏خانه آستان قدس رضوى به شماره 8448 و دو نسخه در كتاب‏خانه سپهسالار ، به شماره 1326 و2548 (فهرست ، ج 3 ، ص 203و204) موجود است .
3 . در كلام و اصول عقايد ، كه مؤلف ، نام اين بخش را «لب الالباب و فصل الخطاب» قرار داده و سه نسخه از آن ، در كتاب‏خانه مجلس به شماره 3947 و 3385 و 3969 (فهرست ، ج 10 ، ص 1241 و 2082 و 2109) و كتاب‏خانه مدرسه سپهسالار ، به شماره 1275 (فهرست ، ج 3 ، ص 203) و كتاب‏خانه مركزى دانشگاه تهران به شماره 1691 (فهرست ، ج 8 ، ص 248) موجود است .
4 . دو نسخه ديگر از اين كتاب ، در كتاب‏خانه مدرسه سپهسالار موجود است . نسخه اوّل به شماره 2549 كه موضوع آن در فهرست ، ذكر نشده است (فهرست ، ج 3 ، ص 204) .
نسخه دوم ، به شماره 6347 كه در چهار بخش است ، با اين عنوان‏ها :
الف) جزء چهارم از مقدمه أنوار البصائر در علم كلام « 2 ـ 143 » .
ب) جزء چهارم از مقدمه أنوار البصائر در اصول الفقه « 144 ـ 178 » ؛
ج) وجيزه‏اى در حجّيت ادلّه فقه « 180 ـ 187 » ؛
د) تعليقه بر المعالم از همين مؤلف « 190 ـ 210 » (الذريعة ، ج 6 ، ص 206) .
كتاب‏خانه آية اللّه‏ مرعشى ، نسخه شماره 2569 (فهرست ، ج 7 ص 158) .
5 ـ دراية الحديث يا زبدة الرجال ، كه به منزله مقدمه انوار البصائر است و در اين‏جا معرّفى مى‏شود .
اين بخش ، ابوابى است در كلّيات علم رجال و دراية الحديث و تميز مشتركات و جز اينها كه مؤلف به عنوان مقدمه كتاب خود ، أنوار البصائر ، نوشته است كه داراى مقدمه‏اى در بيان احتياج به علم رجال و يك باب (يازده فصل) در علم درايه است . در برخى از نسخه‏ها نام مؤلف محمّد بن حسن ذكر شده است .
آثار ديگر مؤلف عبارت‏اند از :
جام جهان نما به فارسى در كلام : مدرسه نمازى ، شماره 557 (فهرست ، ج 1 ، ص 292) و كتاب‏خانه آية اللّه‏ مرعشى ، شماره 502 (فهرست ، ج 2 ، ص 109) ؛
معاد به فارسى : مدرسه نمازى خوى ، شماره 557 (فهرست ، ج 1 ، ص 292 و الذريعة ، ج 21 ، ص 172 و177) كه آن را پس از مباحثه‏اى با شيخ محمّد تقى در كرمانشاه نگاشته است ؛
كتاب الرضاع (الذريعة ، ج 17 ، ص 275) ؛
كتاب الارث (الذريعة ، ج 26 ، ص 37) ؛
تعليقات على ابواب المفاهيم (الذريعة ، ج 26 ، ص 212) .
سه نسخه ديگر از كتاب أنوار البصائر در كتاب‏خانه دانشكده ادبيات دانشگاه اصفهان موجود است (نشريه نسخه‏هاى خطّى : ج 11 و 12 ، ص 883 ؛ نامه بهارستان ، شماره 2 ، ص 127) .
[ فهرست آستان قدس رضوى 6 / 624 ، الذريعة 12 / 27 و 26 / 58 با عنوان «زبدة الرجال» . ]
آغاز : الحمد للّه‏ والصلوة ... اما بعد فهذه زبدة من الرجال الراوين لاخبار الآل اذكرهم فى هذه الرسالة لاعتمادى عليهم و اضم الى ذلك كلّيات فى دراية الحديث و فى معرفة التميز عند الاشتراك .