خود مقرّر فرموده است .

طبيب : اين مقدار توضيح براى شناختن نقشه و شكل هليله كافى است . اكنون همان طور كه وعده داديد ، بفرماييد چه تدبيرى در آن به كار رفته است؟

۰.امام عليه السلام :آيا اين هليله را پيش از كامل شدن ديده اى ، آن وقت كه دانه كوچكى بود و چيزى جز آب در ميانش نبود و هسته ، مغز ، پوست ، رنگ ، مزه ، و سختى نداشت؟

طبيب : آرى ، ديده ام .

۰.امام عليه السلام :بگو بدانم اگر طرّاح حكيم و دانا در سازماندهى آن دانه بسيار كوچكى ـ كه جز آب در ميان ندارد ـ دخالت نمى كرد ، امكان داشت كه قسمت هاى مختلف هليله با نظامى كه توضيح داده شد ، تشكيل گردد؟
اگر طرّاح هنرمندى درباره اين دانه ، طرح ريزىِ وجود هليله را نمى نمود ، نهايت اين بود كه با بزرگ شدن آن ، آبش زياد مى شد؛ ولى هرگز هليله به وجود نمى آمد .

طبيب : به وجود طرّاح و صانع هليله اعتراف مى كنم. از بيان شما كاملاً روشن است كه نه تنها هليله ، بلكه تمام موجودات هستى ، طرّاح و سازنده دارند؛ ولى اين ، اعتراف به خدا نيست؛ زيرا از كجا معلوم كه هليله و ساير موجودات ، خودشان طرّاح و سازنده خود نباشند؟

درخت ، داراى سازنده است. اين را مى توانى ثابت كنى؟

۰.امام عليه السلام :آرى؛ ولى قول مى دهى كه با ديدن تدبير به مدبّر آن ، و با ديدن نقشه به نقّاش آن ، اعتراف كنى؟

طبيب : چاره اى جز اين نيست .

۰.امام عليه السلام :مى دانى كه اين هليله با اندازه گيرى معيّن و نقّاشى و تركيب خاصى صورت بندى شده و اجزاى مختلف و رنگ هاى گوناگون آن ، در داخل يكديگر جا داده شده اند : سفيد در زرد و نرم بر سخت ، و هر يك از طبقات مختلف آن ، داراى خاصيتى جداگانه است .
هليه داراى پوستى است كه آن را آب مى دهد و داراى عروقى است كه آب در آنها جريان دارد ، و برگ ، پوشش آن است كه آن را از سرما و گرما حفظ مى كند و مانع مى شود كه باد ، طراوت و شادابى هليله را از بين ببرد .

طبيب : اگر برگ روى هليله را فرا مى گرفت بهتر نبود؟

۰.امام عليه السلام :تدبير خدا بهتر است. اگر چنان كه مى گويى ، بود ، نسيمى به آن نمى رسيد تا شادابش كند ، و نه سرمايى مى ديد تا آن را سخت نمايد ، و در اين صورت متعفّن مى شد ، و از طرفى چون نور خورشيد نمى ديد ، كامل نمى شد و نمى رسيد .
ولى [ در شكل كنونى ،] گاه خورشيد و گاه باد و گاه سرما مى بيند تا كامل مى گردد ، و اين امور را خداوند با قدرت لطيف و تدبير حكيمانه