وجود آمدن جهان نيست ؛ زيرا اگر علت ديگرى وجود داشت كه آن علت خدا را وادار مى نمود تا جهان را بيافريند، همان علت جاى خداى را مى گرفت و يك خداى مجبور را نمى توان خدا دانست .

جابر : آيا ممكن است علتى وجود داشته باشد كه خداوند به آن علت ، جهان را آفريده است بدون اين كه آن علت ، خداوند را مجبور كرده باشد ؟
فرضاً خداوند براى اين كه قدرى قدرت خود را تماشا كند ، در صدد آفريدن جهان برآمده و جهان را از اين جهت آفريده باشد كه از آفرينش خود لذت ببرد .

۰.امام عليه السلام :تماشا كردن و لذت بردن از كارى كه به انجام رسيده، از خصوصيات طبيعت ما انسان هاست و هر دو ، ناشى از نياز است. ما چون نيازمنديم كه روح خود را شاد نماييم ، ما چون نيازمنديم كه لذت ببريم، وقتى كارى را به پايان مى رسانيم ، در ديده ما لذتبخش جلوه مى كند؛ ولى خداوند ، بى نياز است .
از اين گذشته ، قسمت زيادى از لذائذ ما مستقيم يا غير مستقيم از جسم ما ناشى مى شوند و خداوند ، جسم ندارد .

جابر : آيا لطف و كَرَم خداوند ، علت آفرينش نيست ؟ بنابراين ، همان اشكال سابق ، به گفته شما هم وارد است .

۰.امام عليه السلام :چرا؛ ولى يك علتِ الزامى نيست؛ يعنى علتى نيست كه خداوند را مجبور به آفرينش جهان نموده باشد و چون علت الزامى

فلسفه آفرينش

جابر : فلسفه نهايى آفرينش چيست ؟

۰.امام عليه السلام :لطف و كَرَم خداوند نسبت به تمام موجودات و حتى جمادات .

جابر : هدف خداوند از اين لطف و كَرَم چه بوده ؟

۰.امام عليه السلام :نمى توانى مقصود يك كريم را بفهمى ؟

جابر : در ميان مردم ، كمتر كسى است كه بدون مقصود، كريم شود. گروهى از آنان ، هدفشان خودنمايى است .

۰.امام عليه السلام :ولى خداوند ، نيكى كردنش براى خودنمايى نيست و بخشش او براى نام آور شدن نيست و تنها براى اين كه موجودات به فيض برسند ، آنها را آفريده است .
ولى اگر بپرسى كه بجز اين، علت ديگرى در آفرينش موجودات دخالت دارد، مى گويم : اين سؤال را نكن؛ زيرا يك موحّد نبايد اين پرسش را بنمايد .

جابر : روشن است كه من اين سؤال را مى كنم تا اگر با يك غير موحّد روبه رو شدم ، بتوانم به او پاسخ بگويم .

۰.امام عليه السلام :از نظر فلسفه ، بجز كرامت خداوند، علت ديگرى براى به