روستاهاى سواد ^۱ برسى. در آن جا از كارگزاران من در منطقه دجله وعُذَيْب ^۲ پرس وجو كن و در رفتار آنان بنگر. آن گاه به بِهْقُبادات ^۳ برگرد و كار آن را بر عهده گير، و در دايره سرپرستى اى كه خداوند به تو داده ، از او پيروى كن و بدان كه كار فرزند آدم، بايگانى شده و بدان ، پاداش داده مى شود. نيكى به جا آر. خداوند، ما و تو را به نيكى موفّق دارد ؛ و در كارهايت راستى را نشانم ده. و السلام! ^۴

۱۱۶.امام على عليه السلام ـ در عهد نامه اش به مالك اشتر ـ :آن گاه، در امر كارگزارانت بنگر و آنان را با آزمودن ، به كار گير... و رفتار آنان را وارسى كن. ديده بانانى صداقت پيشه و وفادار به سويشان گسيل دار؛ چرا كه وارسى پنهانى ، آنان را به امانتدارى و ملايمت با شهروندان وا دارد؛ و خود را از كارگزارانت واپاى . اگر يكى از آنها دست به خيانتى زد و گزارش ديده بانان تو بر آن خيانت ، هم داستان بود، بدين گواه، بسنده كن و كيفر او را با تنبيه بدنى بدو برسان و آنچه به دست آورده، بستان. پس او را خوار بدار و خيانتكار شمار و طوق بدنامى را در گردنش بياويز. ^۵

۱۱۷.امام على عليه السلام ـ در عهد نامه اش به مالك اشتر (درباره نظارت بر سپاهيان) ـ :سپس از گماشتن بازرسانى امين و حقگوى نزد مردم ، فروگذارى مكن تا آزمون [ و حُسنِ خدمت] هر آزمايش داده اى را ثبت كنند تا آنان ، اعتماد يابند كه به حُسنِ خدمتشان آگاهى . ^۶

۱۱۳.امام على عليه السلام :دروغگويى سفيران ، تباهى به بار آورَد، مقصود را از بين بَرَد، دورانديشى را برهم زند، و تصميم را بشكند ^۱ . ^۲

3 / 8

گشاده دستى در روزىِ كارگزاران

۱۱۴.امام على عليه السلام ـ در عهدنامه اش به مالك اشتر ـ :آن گاه بر آنان روزى را فراوان ساز؛ چرا كه اين ، نيرويى است براى اصلاح نفس آنان، و سبب بى نيازى است براى آنها، تا به مالى كه در اختيار دارند، دست نگشايند، و حجّتى است بر آنها، اگر فرمانت را نپذيرفتند يا در امانت ، خيانت ورزيدند . ^۳

ر . ك : ص 334 (تأمين مالى قضات) .

3 / 9

برگزيدن ديده بان براى مراقبت از كارگزاران

۱۱۵.امام على عليه السلام ـ در نامه اش به كعب بن مالك^۴ـ :ـ در نامه اش به كعب بن مالك^۵ـامام على عليه السلام : پس از حمد و سپاس خداوند ؛ كسى را به جاى خود بگمار و با گروهى از يارانت، از شهر خارج شو تا به