دينار خريده اى و برايش سند نوشته اى و گواهانى بر آن گرفته اى».
شريح گفت: همين طور است، اى اميرمؤمنان!
[ راوى گويد:] خشم آلود به وى نگاه كرد و فرمود: «اى شريح! بدان كه به زودى كسى سراغت آيد كه در سندت ننگرد و از گواهانت نپرسد، تا اين كه تو را از خانه بيرون كرده ، به گور، تسليمت كند، برهنه از همه چيز. اى شريح! بنگر مبادا اين خانه را از ثروت ديگران خريده باشى يا پول آن را از غيرِ حلال به دست آورده باشى، كه در اين صورت ، در دنيا و آخرت ، زيان ديده اى. بدان اگر به هنگام خريد نزد من مى آمدى ، برايت سندى اين چنين مى نوشتم كه اين خانه را به يك درهم يا بيشتر نمى خريدى. آن سند ، چنين است:
اين است آنچه را كه بنده اى خوار، از مرده اى كه او را براى كوچ حركت داده اند ، خريده است. از او خانه اى از خانه هاى فريب، خريده است، در كويى كه سپرى شوندگان و تباه شوندگان در آن جاى دارند. اين خانه، از چهار سو در اين چهار حد ، جاى گرفته است:
حدّ نخست ، بدان جا كه آسيب ها و بلاها در كمين است؛ حدّ دوم، بدان جا كه مصيبت ها جايگزين است؛ حدّ سوم ، به هوسى كه تباه سازد؛ و حدّ چهارم، به شيطانى كه گمراه كند؛ و درِ خانه، به حدّ چهارم باز مى شود .
اين فريفته آرزومند، [ اين خانه را] خريد از كسى كه اَجَل ، او را از جاى كنْد، به بهاى برون شدن از قناعتى كه مايه ارجمندى است و [ به بهاى] وارد شدن در ذلّت و خوارى.
و چه زيانى كه اين مشترى از خريد خانه دريابد.
بر ناآرام كننده تن هاى پادشاهان، و گيرنده جان هاى سركشان، و درهم ريزنده دولت فرعون هايى چون : كسرا، قيصر، تُبّع، حِمْيَر، و آن كس كه مال بر مال نهاد و

فرستاده آمد و سخن زياد را به على عليه السلام رساند . او به زياد نوشت: «فرستاده ام خبر داد آنچه را درباره كُردها به وى گفتى و اين كه آن را از من كتمان كرده اى. تو خود به نيكى مى دانى كه آن را به وى نگفتى، مگر از آن رو كه به من برسانى و من سوگند مى خورم به خداوند عز و جل ، سوگند راستين، كه اگر به من خبر رسد كه در ثروت مسلمانان خيانت كرده اى ، كم يا زياد، چنان بر تو سخت بگيرم كه تو را اندكْ مال كند و بارِ هزينه عيال بر دوشت سنگينى كند و خوار و پريشانْ حال شوى. والسلام! ^۱

۱۲۴.امام على عليه السلام ـ در نامه اش به زياد كه فرماندار وى در فارس بود ـ :پس از حمد و سپاس خداوند؛ به درستى كه فرستاده ام خبرى شگفت انگيز به من داد. گمان كرده كه مطلبى را با او در ميان گذاشته اى كه ميان تو و او باشد كه: «كُردها بر تو شوريده اند و بسيارى از ماليات ها را از ميان برده اند» و به وى گفته اى كه اين مطلب را به اميرمؤمنان اعلام مكن.
اى زياد! به خدا سوگند ياد مى كنم كه تو دروغگويى، و اگر ماليات ها را نفرستى ، چنان بر تو سخت بگيرم كه تو را اندكْ مال كند و بارِ هزينه عيال بر دوشت سنگينى كند و خوار و پريشانْ حال شوى ، مگر آنچه از مال خراج از ميان رفته، برعهده گيرى . ^۲

ر . ك : دانشنامه امير المؤمنين : ج 12 ، ص 124 (زياد بن أبيه) .

3 / 11 ـ 3

شريح قاضى

۱۲۵.نهج البلاغه:گزارش شده كه شريح بن حارث، قاضى امير مؤمنان ، خانه اى در دوران حكومت وى ، به هشتاد دينار خريدارى كرد. اين خبر به على عليه السلام رسيد. شريح را خواست و به وى فرمود: «به من خبر رسيده است كه خانه اى را به هشتاد