نيرنگ است» ۱ . ۲
۵۰۷.امام باقر عليه السلام :به درستى كه على عليه السلام مى فرمود: «اگر پرندگان، مرا برُبايند، برايم دوست داشتنى تر است از اين كه چيزى را به پيامبر خدا نسبت دهم كه نفرموده است. از پيامبر خدا شنيدم كه در روز [ جنگ] خندق مى فرمود: جنگ، نيرنگ است . مى فرمود: هر گونه كه مى خواهيد، سخن بگوييد ». ۳
۵۰۸.امام على عليه السلام ـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ :در نبرد، به نيرنگ خويش بيشتر اعتماد كن تا به نيرويت، و [ نيز] به پرهيز و احتياط خود ، شادمان تر باش تا به كارزار و دليرى ات؛ چرا كه جنگ، جنگِ بى باكان، و غنيمتِ محتاطان است. ۴
۵۰۹.الكافى ـ به نقل از عدى بن حاتم ـ :به درستى كه اميرمؤمنان، هنگامى كه در صفّين با معاويه رو در رو شد، صدايش را بلند مى كرد تا يارانش بشنوند ومى فرمود: «به خدا سوگند، معاويه و يارانش را خواهم كُشت!». آن گاه در آخر سخن، صدايش را آهسته مى كرد و مى گفت: «إن شاء اللّه !».
من نزديك ايشان بودم و گفتم: اى اميرمؤمنان! به درستى كه سوگند ياد كردى بر آنچه انجام مى دهى. آن گاه «ان شاء اللّه » گفتى. مقصودت از اين، چه بود؟
فرمود: «جنگ ، نيرنگ است و من نزد مؤمنان، دروغگو نيستم. خواستم تا يارانم را بر دشمن بشورانم تا سُستى نكنند و [ به نبردِ] با آنان، رغبت پيدا كنند. پس درآينده، داناترين آنان، از اين سخنْ سود بَرَد. إن شاء اللّه !». ۵
۵۱۰.تفسير القمى ـ در گزارش جنگ خندق ـ :امير مؤمنان، در حالى كه هَرْوَله مى كرد، [ از جايى ]گذشت ... عمرو [ بن عبد ود] به وى گفت: كيستى؟
1.در مسند احمد بن حنبل ، اين جمله اين گونه نقل شده است : آن گاه كه از غير پيامبر صلى الله عليه و آله سخنى گويم، پس همانا مردى در حال مبارزه ام. (مسند ابن حنبل: ۱/۱۷۷/۲۱۶)
2.صحيح البخارى : ۶ / ۲۵۳۹ / ۶۵۳۱ و ۳ / ۱۳۲۲ / ۳۴۱۵ ، صحيح مسلم : ۲ / ۷۴۶ / ۱۰۶۶ .
3.تهذيب الأحكام : ۶ / ۱۶۲ / ۲۹۸ ، قرب الإسناد : ۱۳۳ / ۴۶۶ .
4.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۱۲ / ۵۸۸ .
5.الكافى : ۷ / ۴۶۰ / ۱ ، تهذيب الأحكام : ۶ / ۱۶۳ / ۲۹۹ ، تفسير القمّى : ۲ / ۶۰ .