خلفاى عباسى و ابن ابى عمير
محمد بن ابى عمير ازدى همواره از جانب حكام جور عباسى، مورد ظلم و آزار قرار
گرفته و بارها بر سر عقيده خود به زندان افتاده و شكنجه هاى طاقت فرسايى را متحمل شده است.
در يكى از همين زمان ها بود كه «رشيد» براى پى بردن به نام اصحاب امام كاظم(ع) و شيعيانش در عراق، او را دستگير و زندانى كرد. در زندان او را سخت شكنجه كردند و بيش از صد تازيانه به وى زدند تا نام اصحاب امام را فاش كند، اما اين صحابى پاك باخته امام، در برابر شكنجه مأموران «رشيد» مقاومت كرد و زبان به افشاى نام ياران حضرت نگشود. ۱
مقارن همين ماجرا، رشيد عرصه را بر امام كاظم(ع) تنگ كرد و ايشان را زندانى كرد. او قصد داشت كار امام و يارانش را يك سره كند، اما مقاومت و ايستادگى كسانى چون محمد بن ابى عمير نقشه هاى او را بى اثر و خنثى كرد، به گونه اى كه سياست خشونت رشيد، در عمل شكست خورد. بعد از رشيد، فرزندش مأمون به دليل پايگاه عميق و گسترده امام رضا(ع) در اجتماع، سياست ديگرى را در پيش گرفت.
در برهه اى ديگر، پس از شهادت امام رضا(ع) محمد بن ابى عمير به دليل نپذيرفتن منصب قضاوت از طرف مأمون، بار ديگر به زندان افتاد. زندانى شدن او اين بار چهار سال به طول انجاميد و با شكنجه و آزار سنگين توأم بود؛ تمامى اموال او ضبط گرديد و هنگامى كه از زندان رهايى يافت در نهايت تنگ دستى بود. ۲
متأسفانه هنگامى كه او در زندان به سر مى برد كتاب هايش، به دست خواهرش در زير خاك پنهان گرديده بود، ۳ پوسيد و از بين رفت. ۴
سال هاى آخر عمر او، به تلاش براى جمع آورى و تدوين دوباره احاديثش گذشت تا اين كه در سال (217ق.) به جوار حق شتافت.
1.اختيار معرفة الرجال، شيخ طوسى ، به تصحيح مير داماد، به تحقيق سيد مهدى رجايى (مؤسسه آل البيت لاحياء التراث)، ج۲، ص۸۵۵
2.همان.
3.او پس اختفاى كتاب هاى خود، متوارى شده بود.
4.درباره چگونگى از بين رفتن كتاب هاى ابن ابى عمير نقل هاى متفاوتى در كتب رجالى وجود دارد. گفته شده كه خواهر او كتاب ها را در غرفه اى گذاشت و كتاب ها در اثر جريان آب باران بر روى آنها از بين رفت (الرجال النجاشى، ص ۳۲۶). و از ظاهر عبارت شيخ طوسى، چنين برمى آيد كه كتاب هاى ابن ابى عمير در پى دستگيرى اش، توسط ماموران مامون ضبط گرديد كه عاقبت كتاب هاى روايى اش را به او پس ندادند (اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص ۸۵۴).
آنچه در متن ذكر شد ظاهر نقل صحيح است. زيرا ابن ابى عمير، خود به مناسبتى اشاره به دفن شدن كتاب هايش و از بين رفتن آنها كرده است. (بحارالانوار ـ بيروت، موسسة الوفاء ـ ج۸۷، ص ۱۰۶ و ج ۲۰).
