161
روح و ريحان ج1

و مرحوم شيخ حرّ عاملى در كتاب مستطاب « وسائل الشيعة فى أحكام الشريعة » ۱ در باب خمس فرموده است : سهام ثلاثه اوليه از خمس واجب است به شخص امام عليه‏السلامبرسد و حقّ اوست در صورت امكان ، و جائز نيست تصرّف در آن بدون اذن امام عليه‏السلام ، و توقيعى از حضرت حجة اللّه‏ أعظم نقل كرده است كه مضمون بلاغت مشحون آن را مى‏نويسد : « بِسْمِ اللّه‏ِ الرَّحمن الرَّحيمِ »« لَعْنَةُ اللّه‏ِ وَالْمَلائِكَةِ وَالنّاسِ أجْمَعينَ عَلى مَنْ أكَلَ مِنْ مالِنا دِرْهَماً حَراماً » .
پس هر كس يك درهم از سهم و حقّ امام را بخورد حرام است و ملعون خدا و ملائكه و تمام مردمان .
حتى در آن كتاب مرويست ۲ كه : حضرت صادق عليه‏السلام فرمودند به ضريس كناسى : « آيا مى‏دانى از كجا فتح باب زنا مى‏شود ؟ » عرض كرد [كه] نمى‏داند ، فرمودند : « بواسطه خوردن خمس كه حقّ ما اهل بيت است فتح عمل زنا مى‏شود ، مگر شيعيان ما كه حلال است بر ايشان و پاك است ولادتشان و شايد كسى گمان كند به شيعيان توان خمس دادن » .
بيان اين حديث را حديث ديگر مى‏كند كه امام عليه‏السلام فرمود : « بدترين مردمان كسانى هستند كه روز قيامت صاحب خمس برخيزد و بگويد : « خُمْسى » و از آنها مطالبه حق خود را نمايد ، اما براى شيعيان خودمان آن را حلال نموديم به جهت تزكيه اولاد و تطييب ولادتشان » ۳ .
يعنى : در صورتى كه شخص شيعه باشد و متعذّر از رساندن به امام عليه‏السلامو سادات هم محتاج نباشند براى وسعت و توسعه در فروج و اموال ايشان اباحه كرده‏اند و حلال نموده‏اند تا رفع عسر و حرج شود مانند جواز تصرّف شيعه در انفال و فى‏ء و سائر حقوق امام عليه‏السلام ، و اين در صورت حاجت و تعذّر است البته .

1.وسائل الشيعة ۹/۵۴۱ ح ۱۲۶۷۱ ، الاحتجاج : ۴۸۰ .

2.وسائل الشيعة ۹/۵۴۴ ح ۱۲۶۷۷ ، تهذيب ۴/۱۳۶ ح ۳۸۳ ، المقنعة : ۴۵ ، الكافى ۱/۴۵۹ ح ۱۶ .

3.من لا يحضره الفقيه ۲/۲۲ ح ۸۲ ، وسائل الشيعة ۹/۵۴۵ ح ۱۲۶۷۸ .


روح و ريحان ج1
160

و در كتاب « تفسير نعمانى » ۱ است : حضرت امير عليه‏السلام فرمودند : آنچه خداوند در كتاب كريم از معايش و اسباب خلق ياد فرمود و اعلام كرد پنج وجه است : وجه امارت ، ووجه عمارت ، ووجه تجارت ، و وجه اجاره ، ووجه صدقات .
اما وجه امارت خمس است كه فرمود : « واعْلَمُوا أَنَّ مَا غَنِمْتُم مِن شَىْ‏ءٍ فَأَنَّ للّه‏ِِ خُمُسَهُ. . »۲ الى آخر الآية .
بنگر حضرت على أعلى چگونه وجه خمس را از وجوه خمسه معاشيه تجليل فرموده است كه اميرمؤمنان عليه‏السلام او را از وجه امارات خوانده است ، و از آنكه در اين زمان جمعى از بى‏خردان كه از خدا و رسول صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و عالم آخرت بى‏خبرند و بر اين فريضه حتميّه الهيّه كه خمس دادن است به قدر حبّه و خردلى اقبال و اقدام نمى‏نمايند بر حسب فرض و لزوم تكليف خود را دانسته بدين حديث صحيح و خبر معتبر ايشان را آگاه نمايم شايد از خواندن و دانستن آن حديث ، خردل و حبّه‏اى از حقوق سادات داده شود و از آن مثاب و مأجور گردم .
در كتاب « تأويل الآيات الظاهرة » ۳ از حضرت صادق عليه‏السلام مرويست كه فرمودند : « در تأويل آيه « وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ * الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ * وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ »۴ مراد زياده و نقصان در خمس و حقوق سادات است يعنى : وقتى كه به سوى غنايم مى‏روند مى‏دوند و طلب مى‏كنند ، چون به اداء حقوق سادات مى‏رسند ناقص مى‏دهند و ايشان را بد مى‏آيد » .

1.روايت را شريف مرتضى در المحكم والمتشابه : ۵۷ به نقل از تفسير نعمانى ذكر كرده ، همچنين رجوع شود به : وسائل الشيعة ۹/۴۹۰ ح ۱۲۵۵۷ ، حاشية المكاسب يزدى ۱/۴ .

2.انفال : ۴۱ .

3.بحار الانوار ۹۳/۱۸۹ به نقل از تأويل الآيات الظاهرة كه وى نيز از كتاب محمد بن عباس بن ماهيار نقل كرده است .

4.مطففين : ۱ ـ ۳ .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 166552
صفحه از 433
پرینت  ارسال به