اعراض كرد .
و مراد از طلاق دادن چشم از وى پوشيدن است و اعراض كردن ، چنانكه در طلاق
عايشه مرويست كه : حضرت نبوى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله توصيه به حضرت امير عليه‏السلامنمود كه : « اگر اطاعت ننمايد تو را عايشه و ازواج ديگر من ، ايشان را طلاق بده » ^۱ ، يعنى شرافت مادرى كه از براى امّت من دارند بردار و ايشان را مطلق العنان كن ، اكنون طلاق در اين مورد همين طريق است ، يعنى : دنيا را براى اهلش گذاردم و او را رها كردم و نخواستم .
و در حديث است : « وقتى كه حوّاء را به حضرت آدم ابوالبشر عليه‏السلام دادند شيطان هم دنيا را خواست ، پس معقوده و مدخوله اوست ، از اين جهت غالب از ناس ابناء دنيا و شيطانند و شباهت به اين پدر و مادر دارند » .
پس شما سعى كنيد شبيه كنيد خودتان را به اين پدر و مادر كه در ساحت قرب حق تعالى بى‏بدلند و حالشان ضرب المثل .

فرمود : « معاشِرَ آلِ عَبْدِ المُطّلِب ! لَيْسَ لَكُمُ الدُّنيا إنّما لَكُمُ الآخِرَةُ وَميعادُكُمُ الجنَّةُ ما تَصْنَعُونَ بالدُّنيا فَإنَّها زائِلَةٌ غَرّارَةٌ » .
پس شما آل عبدالمطلب را چه كار به دنيا ؟ ! آخرت براى شماست و وعده گاه شما در بهشت است .
آنگاه انگشتر را به محلّ خود گذارد . در خواب آن تخت را با قوائم اربعه يافت .
اما آنچه عجالةً از حضرت شاه ولايت عليه‏السلام منظور دارم و براى فقراء از سادات عبرت و نصيحت است ، اوّلاً : ملاحظه فرمايند در افراد اولاد آدم عليه‏السلام ببينند كسى بعد از رسول اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله اجلّ شأناً و أعلى قدراً از حضرت اميرالمؤمنين عليه‏السلام عند اللّه‏ هست ، آنچه مذهب حق است جز ايشان نيست و كيست مانند آن بزرگوار و كسى كه آنقدر اعتبار به درگاه پروردگار داشته باشد اقتدار وى بر ما سوى اللّه‏ واضح و آشكار است .
آنگاه در اكل و شرب و لباس و مكان آن علّت غائى زمين و آسمان از احاديث صحيحه و اخبار صريحه بخوانند ، وتأسّى جويند و خودشان را تسليت دهند و اندكى تأمّل نمايند براى چه آن جناب صلى‏الله‏عليه‏و‏آله تعرّض از دنيا بِحَذافيرِها فرمود ، و به وى خطاب نمود : « من تو را طلاق داده‏ام رجوعى به تو نخواهم كرد » ^۱ .
پس علماء مى‏گويند : وَزَوْجَةُ الأبِ عَلَى الإبْنِ حَرامٌ ، يعنى : زن پدر بر پسر حرام است ، ونتواند او را بخواهد .
پس سزاوار نيست آن را كه پدر بزرگوار شما نخواست و رها كرد شما بخواهيد كه خواستن شما بر خلاف خواست آن بزرگوار است .
و اين دو بيت از آن جناب عليه‏السلام است :


طَلِّقِ الدُّنيا ثَلاثاًوَاتَّخِذْ زَوْجاً سِواها
إنَّها زَوْجَةُ سُوءٍلا تُبالى مَنْ أتاها^۲
مى‏فرمايد : طلاق بدهد اين دنياى دنيّه را سه مرتبه و زنى ديگر سواى او بخواه كه اين زن بسيار بديست و بى‏مبالات است و هر كس بيايد به سوى او مى‏خواهد و مى‏خواند .
بعبارة اخرى : اين زنى است زانيه و فاجره .
و در حديث است كه : اميرمؤمنان عليه‏السلام فرمودند : « جائز نيست من از اجور فجور و زناء بخورم » .
و اين بيت فارسى معروف است :


مادر دهر چرا كينه نورزد با منداده ناخواسته او را پدر من سه طلاق
و اين سه بيت از مرحوم سيد مرتضى طاب ثراه محقّق است ، و بعضى نسبت به حضرت على بن الحسين عليهماالسلام داده‏اند از روى خطاست :


عَتَبْتُ عَلَى الدُّنيا فَقُلْتُ إلى مَتىاُكابِدُ هَمّاً بُؤْسُهُ لَيْسَ يَنْجَلى
أكُلُّ شَريفٍ قَدْ عَلا بِجُدُودِهحَرامٌ عَلَيْهِ العَيْشُ غَيْرُ مُحَلَّلِ
فَقالَتْ نَعَمْ يابْنَ الحُسَيْنِ رَمَيْتُكُمْبِسَهْمِ عِنادى حينَ طَلَّقَنى عَلى^۳
خلاصه معنى اين سه شعر اين است : به دنيا عتاب كردم و گفتم : تا چند به مشقّت وهمّ و غم باشم و رفع نشود ، و هر شريف و بزرگى عيش دنيا بر او حرام است . پس دنيا گفت : اى پسر حسين ! زمانى كه پدر شما مرا طلاق داد سهم عداوت خود را انداخته‏ام به سوى شما و با شما در نهايت عنادم .
و در بيت فارسى اشاره خوش كرد كه حضرت اميرالمؤمنين عليه‏السلام نخواسته دنيا را رها كرد ، پس احتمال نرود آن جناب عليه‏السلام خواست دنيا را و رها فرمود ، نه چنين است بلكه سه مرتبه دنيا و آنچه متعلّق به او است اقبال به جانب آن بزرگوار عليه‏السلام نمود و آن سرور