279
روح و ريحان ج1

پس از وصول نامه به حاكم مدينه زيد معزول گرديد تا زمان عمر بن عبدالعزيز ، عمر زيد را نصب نمود و نامه‏اى نوشت به حاكم مدينه : اما بعدُ ، فانَّ زَيْدَ بْنَ الحَسنِ شَريفُ بنى هاشمٍ وَذوُ سِنِّهم ، فاِذا جاءَك كِتابى فاردُد إلَيهِ صَدَقاتِ رَسُولِ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله وَأعِنْهُ عَلى ما اسَتعانكَ عَلَيه ، وَالسّلامُ .
حاكم مدينه نيز بر حسب مأموريت توليت را تفويض داشت ۱ .
و محمد بن بشر ۲ خارجى در مدح زيد عجب گفته :


اذا نَزَلَ ابنُ المُصطفى بَطن تَلعةٍ۳نفى۴جَدْبُها فَاخْضَرَّ بالنَبتِ عُودُها
وَ زَيدٌ رَبيعُ الناسِ فى كلِّ شَتوةٍاِذا اَخلَفَتْ انَواؤُها وَرُعودُها
حَمُولٌ لِأشناق الدِّياتِ كَأنَّهسِراجُ الدُّجى اِذ قارَنتهُ سُعودُها۵
محصّل معنى آن است : اگر زيد به زمين خشك به سيل گاهى وارد شود آن زمين را از قدوم خود سبز و خرم مى‏كند ، و زيد مانند بهار و بارانى است كه در آخر سال قحط ، مردمان انتظار وى را مى‏كشند ، همان نحوى كه از ديدن باران مسرور مى‏شوند از ورود و قدم زيد نيز شادانند ، و اوست كه مانند چراغ در تاريكىِ فتنه‏ها روشنائى مى‏دهد و اداء ديات مى‏نمايد و متحمّل صلات مى‏شود .
و در بعضى از كتابهاى سنّيان زيد بن حسن را « ابلج » خوانده‏اند ، و از اين لقب درخشندگى رخسار وى ظاهر است .
خلاصه ، عمر شريف زيد از نود سال گذشت ، و بعضى مى‏گويند : صد ساله بود .

1.ارشاد ۲/۲۱ ، نيز : سير اعلام النبلاء ۴/۴۸۷ شماره ۱۸۶ ، بحار الانوار ۴۴/۱۶۳ ح ۲ ، تهذيب الكمال ۱۰/۵۳ .

2.در كشف الغمه : بشير .

3.در چاپ سنگى : نلغه . متن موافق نقل تهذيب الكمال ۱۰/۵۳ است . در حاشيه ، واژه چنين توضيح داده شده : التلعة بوزن القلعة : ما ارتفع من الأرض وانهبط ، وهو من الأضداد .

4.در چاپ سنگى : كفى . معناى آن مناسب بنظر نمى‏رسد ، واللّه‏ العالم .

5.تهذيب الكمال ۱۰/۵۳ ، كشف الغمة ۲/۱۹۹ .


روح و ريحان ج1
278

را كفايت مى‏كند : واما زَيد بنُ الحسن عليه‏السلام فكانَ يَلى صَدقاتِ رَسُولِ اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، وَكانَ جَليلَ القَدرِ كَريمَ الطَبع ، ظريفَ النَفْسِ ، كثيرَ البِرِّ ، وَمَدحَه الشُّعراءُ وَقَصَدهُ الناسُ مِنَ الآفاقِ لِطَلَبِ فَضلِه .
و ترجمه اين عبارت واضح است .
و در همان كتاب است ۱ : و زيدُ بن الحسنِ كانَ مسالِماً عن بنى امية و متقلِّداً مِن قِبَلِهِمُ الاَعمالَ وكانَ رأيُه التَّقيّةَ لاِعَدائِهِ وَالمُداراةَ ، وَهذا يُضادّ عِندَ الزَيديّة ، يعنى : زيد با بنى اميّه در مقام تسليم بود و متصدّى اعمال راجعه از ايشان مى‏شد و جز تقيّه راى نداشت و مدارات مى‏فرمود .
همانا احتراز و اجتناب از تقيّه مذهب متقن فرقه زيديّه است و دعاة زيديه خروج به سيف را از لوازم دين خودشان مى‏دانستند ، و از اين جهت خروج كردند و كشته شدند ، ليكن زيد بن حسن بر خلاف ايشان و به طريقه امام زمان سلوك مى‏نمود .
و در بعضى از كتب متأخّرين ديده‏ام : جماعت زيديّه را نسبت به زيد بن حسن داده‏اند و اين عقيده بر خطاست ، همانا زيديّه منتسبند به زيد الشّهيد بن على بن الحسين عليه‏السلامو بيايد اخبارى در مدح زيد بن على و قدح زيديّه .
خلاصه زيد از طبقه دوّم تابعين است و با فرقه امويّه خلطه و آميزش مى‏نمود و توليت صدقات حضرت رسول در عهده كفايت او شد ، و چندى حاكم مدينه به امر سليمان بن عبدالملك او را عزل كرد چنان كه مرحوم مجلسى طاب ثراه از بعضى اهل سير نقل كرده است : سليمان بن عبدالملك به حاكم مدينه اين نامه نوشت : اما بعدُ ، فاِذا جاءَ بِكَ كِتابى هذا فَاعْزِلْ زيداً عَن صَدَقاتِ رسولِ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله وَادْفَعْها إلى فلانِ بْنِ فلانٍ رَجُلٍ مِن قَومِه وَاَعِنْهُ عَلى ما اسْتَعانَكَ عَلَيهِ ، والسلامُ ۲ .
خلاصه معنى آنكه : چون نامه من به تو رسيد زيد را عزل كن از صدقات رسول صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهو بده آن را به شخص مخصوصى و او را اعانت نما .

1.ارشاد ۲/۲۳ .

2.ارشاد ۲/۲۱ .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 167165
صفحه از 433
پرینت  ارسال به