در رثاء يحيى بن زيد شهيد و سيّد اسماعيل حميرى [مر زيد بن على عليه‏السلام را]

و سيد اسماعيل حميرى در شهادت زيد خوش گفته است :


مِتَّ لَيلاً مُسَهَدّاساهِرَ العَين مَقْصدا
وَلَقَد قُلتُ قَولَةًواَطَلْتُ التَبلُّدا
لعن اللّه‏ حَوشَباًوخِراشاً ومَريدَا^۱
[ويزيداً ]فانّهكانَ أعَتى وأعتَدا^۲
الفَ الَفٍ وَالفَ ألـف مِن اللّعَنِ سَرمَدا
اِنّهُم حارَبوا الاِْلــهَ وآذَواْ محمّدا
شَركوا فى دَم الحُسيــنِ وزيدٍ تعنّدا
ثمّ عالُوه فَوقَ جِذعٍ صَريعاً^۳مُجَرَّدا
يا خِراش^۴ابنَ حَوشبِاَنتَ اَشَقى الَورى غَدا^۵
و خلاصه‏اى از معنى اين ابيات مدح زيد و لعن بر قاتل زيد و اذيت به حضرت رسول صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهاست .
و يحيى فرزند ارجمند زيد كه شانزده ساله شهيد شد در مرثيه پدرش فرمود :


خَلَيلىَّ عنّى بالمَدينةِ نَبِّئا^۶بَنى هاشمٍ مِنهُ النّهى والتَجارِبُ
لِكُلِّ قتيلٍ مَعشَرٌ يَطْلُبُونهُوَلَيس لِزيدٍ بالعِراقَيْنِ طالِبُ^۷
سَأَبَغى بِحَدِّ السّيفِ ما قَد تَرَكْتُمُوَضيَّعتُمُ مادامَ بالسّيفِ ضارِبُ
يعنى : اى دو دوست من ! و شايد مراد از اين دو دوست محمد و ابراهيم فرزندان عبداللّه‏ محض باشند ـ سلام مرا به ازكياء بنى‏هاشم برسانيد : و بگوئيد هر كشته‏اى خونخواهى دارد كه طلب خون او را مى‏كند ، و در عراقين براى خونخواهى پدرم كسى نيست ، من طلب مى‏كنم از دم شمشير خون كسى را كه شما بنى‏هاشم گذارديد و ضايع نموديد مادامى كه مى‏توانم .
و در كتاب « ربيع الابرار » اشعارى كه مشعر بر شجاعت زيد است ذكر كرده ، سه بيت آن را بنويسم و ختم كنم :


فَلمّا تَردَّى بالحَمائِل وَانتهَىيَصُولُ بِاَطْرافِ القَناةِ الذّوابلِ
تَبَيَّنَتِ الأعداءُ أَنَّ سَنانَهيُطيلُ حَنِينَ الاُمَّهاتِ الثَواكِلِ
تَبيَّنَ فيه مَيسَمُ العِزِّ والتُقىوَليداً يُفدّى بين تِلكَ القَواتِلِ^۸
* * *
چون در اين كتاب حالات غالب از ابناء ائمّه هدى عليهم‏السلام از دعاة و غيرهم بمناسبات ملحوظه ذكر شد و بعد از اين هم ذكر مى‏شود ، و اكثر از مقتولين ايشان ظاهراً بر مذهب زيد بودند ، و ايشان را زيديّه خوانند ، و اين فقره باعث اختلال عقايد خا ص و عام شده است ، و شايد بعضى به اين ملاحظه به زيارت قبور ايشان نروند و از فاتحه خواندن به مزارشان دريغ نمايند از آنكه خروجشان را برخلاف رضاء آل محمد صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهيافتند ، چنانكه بعضى از

بودند و فرمود : اگر ترضيه از جعفر بن محمد نجوئى و براى تو ترحيم و استغفار ننمايد اين حربه را بر تو مى‏زنم . پس با آن جناب معانقه فرمود و برخاست و رفت .
و حضرت صادق عليه‏السلام قرض او را اداء كرد .
و از ابيات زيد است در منقبت امير مؤمنان عليه‏السلام ، براى زينت اين اوراق مى‏نويسد :


ومَنْ اَشْرَفُ الأَقوامِ قَوْماً بِرايهِ^۱وانّ عليّاً شَرَّفَتْهُ المنَاقِبُ
وقَولُ رَسُولِ اللّه‏ وَالحقُّ قَوْلُهُوَاِن رَغَمَتْ^۲منه اُنُوفٌ كَوَاذبُ
بِأَنَّكَ مِنّى يا عَلِىُّ مُعالِناً^۳كَهارونَ مِن مُوسى اُخٌ لى وَصاحِبُ
دَعاهُ ببدرٍ فَاستَجابِ لاَمْرِهوطاعَنَ^۴فى ذاتِ الإلهِ يضَارِبُ^۵
فَما زالَ يَعلوُهُم به وكَأَنَّهُ
شَهابٌ تَلقّاه القَوابسُ ثَاقِبُ^۶
ملخص معنى آن است : مثل على بن ابى طالب عليه‏السلام كيست كه مجموعه مناقب است و رأى شريف وى بهترين رأيها ، و فرمايش حضرت رسُول صلى‏الله‏عليه‏و‏آله حق است اگر چه موجب ارغام اناف و ذلّت دروغ‏گويان شد كه فرمود به آواز بلند : على عليه‏السلام از براى من چون هارون است از براى موسى ، و در وقتى كه جناب امير مؤمنان عليه‏السلام در بدر اجابت نمود امر آن بزرگوار را و براى خداوند شمشير زد و بر اعادى دين هميشه برترى داشت چون شهاب ثاقب .