43
روح و ريحان ج1

15 . السراج الوهّاج فى العروج والمعراج
رساله‏اى است فارسى در معراج جسمانى و روحانى وعقلانى ، با ذكر ادله عقليه و نقليه در پانزده هزار بيت ۱ .
16 . سبل الفجاج فى المنازل ومواقف الحاجّ
رساله‏اى است مختصر ۲ .
17 . شجره صابريه
در شرح حال و شجره نامه سيد شريف نسابه ، امامزاده قاضى صابر وَنَكى . اين رساله فارسى با اينكه منتشر شده ، ولى برادر كجورى در رساله‏اى كه در شرح حال ملا محمد باقر نگاشته نامى از آن به ميان نياورده است . علامه تهرانى آن را ذكر كرده و به نقل از مؤلف در آغاز خصائص فاطميه مى‏نويسد : كتاب مذكور به درخواست مستوفى الممالك در سه هزار بيت نگاشته شده است ۳ .
در آغاز روح و ريحان بيستم از كتاب جنة النعيم مى‏خوانيم :
سابقاً به مدد توفيق رساله موسوم به « شجره صابريه » در احوال اين امامزاده جليل كه مدفون در قريه ونك است از قراى طهران به طريق بسط عرض كردم ، و بحمد اللّه‏ تعالى مطبوع اهل علم و فضل و خبر گرديد ۴ .
18 . شرح توحيد مفضل ( بطريق مفصل )
شرحى است بر حديث مفصلى در توحيد و اثبات صفات الهى و عجائب مخلوقات كه حضرت صادق عليه السلام بر مفضل انشاء كرده است . بنا بر تصريح كجورى در آغاز خصائص فاطميه ، اين كتاب به گونه‏اى تفصيلى نگاشته شده و حاوى سى مجلس است با عناوين «يا مفضل» ، و در بيست هزار بيت ۵ .
19 . الشمائل العلوية والخصائل المرتضوية
كتابى است فارسى در فضائل و اوصاف و كمالات حضرت امام عصر مهدى منتظر عجل اللّه‏

1.ذريعه ۱۲/۱۶۳ ش ۱۰۹۱ .

2.نام اين كتاب در زبدة المآثر آمده و علامه تهرانى نيز در ذريعه ۱۲/۱۳۴ ـ ۱۳۵ ش ۹۱۳ توضيح بيشترى درباره آن نداده است .

3.ذريعه ۱۳/۳۱ ش ۹۹ .

4.جنة النعيم : ۴۹۳ .

5.ذريعه ۱۳/۱۵۴ ـ ۱۵۵ ش ۵۲۵ .


روح و ريحان ج1
42

بيت


لَقَدْ نَسيتُكَ وَالنِّسيانُ مُغتَفرٌفإنَّ اوّل ناسٍ اوّل الناسِ
ثالثاً : خوب است بر كتب موجوده معاصرين بنگرند كه تا كنون كتابى صحيح و مصون از اغلاط خطاً و طبعاً غالباً ديده نشده است ، پس تجاوز از اغلاط اين كتاب را تجويز نمايند و عفو فرمايند ، خصوص علاوه از تراكم هموم و تهاجم غموم كه مانع فكر فاتر و نظر قاصر اين عبد عاثر در اين مدت ممتدّه بوده است ، پيش از اختتام اين كتاب و استخلاص از چاپ زيارت بيت اللّه‏ الحرام ، و تقبيل عتبه جناب سيد أنام عليه الصلوة والسلام ، و شرفيابى مكان كريم قدس جليل ، و آستانه مباركه حضرت خليل ، و حضور مراقد انبياء عظام فخام عليهم من الصلوات أزكيها منظور آمد ، از اين جهت يكسال چند جزو آن معطل ماند ، فللّه‏ الحمد وله الشكر والمنّة مِن هذه النِّعمة الجَسيمَة كه عمرى باز آمد مطبع اين اوراق به نحو مطبوع انجام گرفت و مقصود حاصل شد و ديگر زبان عذر خواهى ندارد ، و اين دو بيت مولوى را به هر نحوى كه خوانندگان اين كتاب بفهمند شايد :
بيت


آب جيحون را اگر نتوان كشيدهم به قدر تشنگى بايد چشيد
* * *


إنَّ شيئاً كُلّه لا يُدرَكُاعلمُوا انْ كُلّه لا يُتركُ
خوب است اين بيت را هم بنويسم :


المنّة للّه‏ كه هواى خوش نوروزباز آمد و از جور زمستان برهيديم
خلاصه يكى از دوستان صميمى داعى اين ابيات را در حسن اسلوب اين كتاب هديه فرستاد :


نَظَرْتُ إلى ذاكَ الكِتاب بِنَظرَةٍبِعَيْنٍ مِنَ الانصاف حينَ كِتابَتى
رَأيتُ كَجَنّاتِ النَّعيمِ حَديقَةًمِنَ الوَرْدِ فيها مااقْتَضَتْهُ إرادَتى
شَمَمْتُ نَسيمَ الفَيْضِ من صَفَحاتِهاورَوْحاً ورَيْحاناً على قَدْرِ حاجَتى
وَجَدْتُ على اغْصانِ الحُرُوفِ نُقاطَهاحَماماتِ تَوْفيقٍ بِسَجْعِ الهِدايةِ
كأنَّ عَلى مَجرَى السُّطورِ مِدادُهارَواشِحُ فيضٍ مِنْ سَحابِ العِنايَةِ
لَعَمْرُكَ انّى قَدْ قَرأتُ كِتابَكُمسِوى ذِكْرِكُمْ بِالخَيْرِ لَيْسَ حِكايَتى
* * *
اللهمّ إنى أعوذُ بِكَ مِنَ العَيّابينَ وَاحْفَظْنى مِنْ شُرُورِهِمْ يا أرْحَمَ الراحِمين
مؤلّفه حاجى ملا باقر

، و آغاز چاپ آن روز چهارشنبه 18 شوال 1311 بوده است . با فوت مؤلف در سال 1313 طبع آن متوقف گشته ، و بالاخره شب 18 شعبان 1318 توسط برادر مؤلف چاپ آن به پايان رسيده است . شيخ محمد واعظ طهرانى مشهور به سلطان المتكلمين ، برادر مؤلف ، شرح حال وى را در آخر اين كتاب درج نموده است به نام «زبدة المآثر والمفاخر فى ترجمة مولانا الحاج ملا محمد باقر» در دهه اول از ماه هفتم سال 1318 .
در زبدة المآثر در تعريف از خصائص فاطميه مى‏گويد :
نتيجه زحمات چهل ساله در تفسير واخبار ، وثمره خدمات صادقانه در احاديث وآثار ، از اين صحيفه منيفه و نسخه نفيسه نسبت به ديگر مصنّفاتش مثل كتاب سبحانى وسحاب رحمانى وجنث ثانى وحيات جاودانى است ظاهراً .


الفاظُه درر اغنت بحليتهااهل الفضائل عن حل وعن حلل
كم فيه من حكم بالحق محكمةتحيى القلوب ومن حكم ومن مثل
تا اينكه مى‏گويد :
ولى صد حيف كه موت واجل مهلت نداد به شخص اعزّ اجلّش تا تأليف اين كتاب را به نهايت رساند وآنچه در خواطر گذرانيده به منصّه ظهور كشاند . .
توضيحات بيشتر درباره اين كتاب را در ذريعه بخوانيد ۱ .
13 . خطوات الشيطان فى خطرات الانسان
فارسى است در هجده هزار بيت در چند باب و فصل ، مربوط به اثبات وجود جن وتسويلات شياطين وشبهات آنها وديگر امور مربوطه . تأليف اين كتاب ناتمام مانده است ۲ .
14 . ديوان اشعار
بنا به گفته واعظ تهرانى در اوائل خصائص فاطميه ، اين ديوان مشتمل بر بيست هزار بيت مى‏باشد مشتمل بر قصائد ومثنوى‏هايى به فارسى و عربى ۳ .
روح و ريحان = جنة النعيم والعيش السليم
چنانچه اشاره كرديم ، جنة النعيم در بعضى از منابع به نام « روح و ريحان » ناميده شده است .

1.ذريعه ۷/۱۷۳ ـ ۱۷۴ ش ۹۰۱ .

2.ذريعه ۷/۲۰۷ ش ۱۰۱۶ .

3.ذريعه ۹/۱۲۲ ش ۷۴۵ ، مكارم الآثار ۵/۱۴۸۹ .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 169912
صفحه از 433
پرینت  ارسال به