ناگفته نماند : مؤلف ، هنگام چاپ كتاب نيز حواشى افزوده و بعضاً اصلاحاتى انجام داده است . بنابراين سال 1298 علاوه بر تكميل چاپ ، سال تتميم تأليف كتاب نيز بوده است .

اهداء به ناصر الدين شاه قاجار و مدح وى :

در مقدمه كتاب مى‏گويد :
پس [ اهل فضل ] از كمال كرم و علوّ همم و فرط فتوّت و وفور رأفتى كه با داعى عاصى داشتند اين وجيزه را نعمتى جليل و موهبتى نبيل پنداشتند ، و براى ايفاد واهداء مهر حضرت طلعت اقدس شهريارى آن را هديه لايق و تحفه قابل گمان نمودند .
البته در مواضع مختلفى مانند بسيارى از متون عهد ناصرى ، به مدح پادشاه وقت ، قلم رانده ، ولى گاهى از آن استفاده نصيحتى نيز مى‏نمايد . مثلاً در پيمان نامه‏اى كه بعنوان وصيتى جامع

ديباچه

را نيز با توجه بدان تأليف برگزيده باشد با تفاوتى در انتخاب عنوان ، چون عنوان آن كتاب «فردوس» است و عناوين ابواب كتاب حاضر «روح و ريحان» . مباحث فردوسها نيز با مباحث مؤلف نزديك است ^۱ .
از طرفى ديگر ممكن است كجورى كتاب فوق را نديده باشد به دو وجه :
الف ـ وى از ذكر مصادرى كه از آنها نقل مى‏كند ابايى ندارد و عادتش بر ذكر مأخذ است نه كتمان آن .
ب ـ بنا به نقلى ، در جنات النعيم فدائى شصت روايت از حضرت عبدالعظيم در فردوس هشتم وارد است و حال آنكه در جنة النعيم كجورى 57 روايت نقل شده ، يعنى كمتر از آنچه در كتاب سابق ذكر شده ، و اگر اين كتاب نزد وى بود اقلاً همان تعداد را نقل مى‏نمود خصوصاً اينكه كجورى ، قبل از نقل روايات ، در پى تأليف شيخ صدوق در اين باره بوده و آنرا نيافته ، لذا بناچار احاديث را از كتب اربعه و ديگر كتابهاى حديثى جمع آورى نموده است . وى در آغاز روح و ريحان يازدهم مى‏گويد :
و هر قدر داعى ساعى شدم آن كتاب را ـ اخبار عبدالعظيم عليه‏السلام تأليف شيخ صدوق ـ تحصيل نمايم اين سعادت را نيافتم ، ناچار از كتب اربعه و چند كتاب ديگر اين احاديث را جمع نمودم . .
تا اينكه مى‏گويد :
واشهد اللّه‏ وكفى بذلك شهيداً بقدر مقدور از جمع هر يك از اين احاديث غفلت نورزديدم .

سال تأليف :

مؤلف در سالهاى 1295 ـ 1297 به تأليف كتاب مشغول بوده و چاپ آن تا سال 1298 بطول انجاميده است . معظم تأليف كتاب به اعتقاد نگارنده در سال 1296 بوده است ^۲ .