معاصرين

بزرگان عهد ناصرى معاصر كجورى :

واعظ تهرانى ـ علاوه بر ذكر بسيارى از علماى سلف و بيان احوال اصحاب ائمه عليهم السلام ـ در اواخر كتاب جنة النعيم (روح و ريحان بيست و سوم ) شرح حال تعدادى از علماى رازى ويا تهرانى را كه هم عصر وى بوده‏اند بيان كرده و اطلاعات مناسبى درباره آنها نگاشته است ، بدين عناوين :
1 ـ شيخ محمود حمصى رازى
2 ـ سيد مرتضى رازى
3 ـ شيخ محمد تقى رازى
4 ـ شيخ محمد حسين صاحب كتاب فصول الاصول
5 ـ حاجى ميرزا مسيح طهرانى
6 ـ حاج ملاّ ميرزا محمّد اندرمانى طهرانى
7 ـ شيخ عبدالحسين طهرانى
8 ـ حاجى ملاّ هادى طهرانى
9 ـ حاجى ميرزا ابو القاسم طهرانى
10 ـ حاجى شيخ محمد طهرانى
11 ـ حاجى ملاّ جعفر طهرانى
علاوه بر اينها در لابلاى كتاب بطور پراكنده از علما ، شعرا و اشخاص مختلفى تجليل كرده است كه در اين مقام بدانها اشاره نموده و عباراتى كه واعظ تهرانى در حقّ آنها بكار برده نقل مى‏كنيم :
12 ـ ميرزا محمد حسن آشتيانى ، بدين عبارت :
مسجد و مدرسه تازه به قدر استعداد محلّ بنيان شده است كه در خور آن فضا جماعتى اوفى دارد ، و به تدريس و امامت جماعت جناب فحل المجتهدين

كتاب نگاشته مى‏گويد :
خلاصه براى رفع اشتباه و اطّلاع به انساب امامزادگان اين حدود و ازدياد بصيرت و معرفت به حالت هر يك از اين زمره زكيّه ، اين اوراق كه مجموعه خالى از اطناب و اغلاق است ، و تحريراتش خلاصه و صفوه‏اى از تقريرات منبريّه داعى است هرگاه ساكنين بلده ناصره بعد از اداء فريضه و تعقيبات مرويّه نظرى فرمايند شايد بهره و ثمرى يابند .
در شرح حديث عرض دين حضرت عبدالعظيم عليه السلام مى‏گويد :
بحمد اللّه‏ تعالى از احوال ائمه اثنا عشر به قدر مقدور با ملاحظه اقتصار و اختصار در شرح عرض دين حضرت عبدالعظيم عليه‏السلام بياناتى مفيده نگاشتم ^۱ .
در موارى نيز مؤلف عنان قلم را فشرده و آن را نگاه داشته تا زيادتر سخن نراند . مثلاً در آخر روح و ريحان بيست و چهارم ، دو كرامت از كرامات حضرت عبدالعظيم عليه السلام نقل كرده سپس مى‏گويد :
و اين معصيت‏كار بسيار از كرامات آن بزرگوار شنيده‏ام چه از مجاورين و خدّام و چه از زائرين ، اگر در مقام شرح آنها برمى‏آمدم خود كتابى مى‏شد ^۲ .
و يا در جايى ديگر مى‏گويد :
بدان كه اين ابيات فصيحه در اين مورد براى هوشمندان به جهت اجمالى كه در تحرير مراتب توحيد متصدىّ گرديدم نگاشتم والاّ دامان اين عنوان از اين بيانات موجزه بلندتر بوده است و زبان داعى هم درازتر ^۳ .
ويا در عبارتى ديگر تصريح مى‏كند :
چون وضع اين كتاب بر اطناب نيست و الاّ احتجاجات صدوق عليه الرحمه را در محضر ركن الدّوله ديلمى با اعيان علماء شرح مى‏دادم ، اما خوفاً للاطناب والاطاله زحمت نمى‏دهم ^۴ .