زاويه مقدّسه را از انزواء برآورد ، و اهل غرض و هوا را در زاويه هاويه انداخت ، و روز به روز بر عزّ خويش افزود ، و اصلاح امور دنيويّه را از اين خدمت اخرويّه خواست ، بناهاى نيك بنيان نهاد و خانه آخرت را آبادان از اماكن شريفه و اعتاب عاليه براى تشرّف اين مزار زوار ^۱ آورد ، و مردم را تشويق به مضمون حديث «مَنْ زَارَ عَبْدَالْعَظِيمِ كَمَنْ زَارَ الْحُسَيْن» ^۲
كرد ، و نفوس عرب و عجم را به نحو اصفى به اين قبّه و بارگاه توجّه داد ، به نحوى كه در سنين و اعوام سابقه كه عوام و خواص از زيارت ائمّه دين براى حفظ عرض و مال و دين ممنوع بودند ، بر اين آستان عرش بنيان روى خلوص و ارادت مى‏سودند .
اين عاصى فراموش نمى‏كنم در روز نوروز و يوم مولود حضرت ختمى مآب كه با روز جمعه قرين شده در حين تحويل شمس به برج حمل و ازدحامى كه از رجال و نساء اكابر و اصاغر علما و اعيان در روضات عديده و رواقهاى جديده ، و مساجد مردانه و زنانه و صحن شريف و مدرسه جديده امينيّه و مدرسه عتيقه و باغ متّصل به صحن و بامها و غرف و شرف اطراف روضه منوّره شده بود كه از تنگى جا و كثرت دعا و گريه‏هاى شوق‏آميزِ اهل بكاء گويا نشان از روز قيامت مى‏داد .
و داعى ياد ندارد در اماكن شريفه اين قسم هجوم و جمعيّت شده باشد ، و اگر حسن مواظبت و ملازمت جناب معزى اليه نبود و بر عمارات آن قبّه عاليّه نمى‏افزود فرقه حقّه

M323_T1_File_4612074

بُيُوتٍ أَذِنَ اللّه‏ُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ » ¹ بيان از آن مى‏كند ، و چه اندازه عبادات محموده در آنها مقبول دربار احديّت گرديد ، و چه دعاهاى خير براى دوام اين دولت ابد مدّت به هدف اجابت مقرون آمد .
بيت


اِنّ آثارَنا تَدُلُّ عَلَيْنافَانْظُرُوا بَعْدَنا اِلىَ الاْثار

M323_T1_File_4612073

[ اعطاء توليت حرم حضرت عبدالعظيم از طرف ناصر الدين شاه ]
[ به امين السلطان ]

پس در عنوان اين كتاب لازم بود كافّه رعاياى عليّه بهيّه ممالك ايران سيّما دارالخلافه باهره ناصره طهران ـ صانها اللّه‏ عن الحدثان ـ را اعلان نمايم كه در سال هزار و دويست و نود از هجرت حضرت رسالت صلى‏الله‏عليه‏و‏آله كه آن پادشاه كيوان بارگاه از سفر اوّل فرنگستان مراجعت فرمود و پرسشى از احوال ضعفاء و اغنياء رعاياى خود كه متوطّنين آن حدودند فرمود ، و معاهدات جديده شفاهاً با سلاطين روى زمين با كمال اطمينان و تمكين كرد ، براى آنكه اهل ايمان ثمره اين سياحت را كه در بلاد كفر فرمود متذكر شوند جناب مجدت و نجدت انتساب ^۲ شوكت و فخامت نصاب بنده دربار امين اسرار آقا محمد ابراهيم ملقّب به امين السّلطان ـ اَدامَ اللّه‏ تعالى فى ظِلِّ ظَليلِهِ مَتى كانَ ـ را در خلوت خواست و محرمانه فرمايشات خسروانه فرمود ، و توليت زاويه مقدّسه و روضه منوّره حضرت عبدالعظيم عليه‏السلامرا در عهده كفايت جناب معظّم مقرّر داشت ، و اين خدمت شاهانه و منصب خسروانه را ارجاع به ايشان كرد كه فى الواقع نيابتى از حضرت سلطنت است .
الحق جناب معزّى اليه پاكى طينت و نيكى فطرت خود را در اين خدمت مرجوعه به وضعى جلوه داد و اهتمام تمام در انجام آن نمود كه محسود ابناء زمان خود گرديد ، آن