239
روح و ريحان ج2

دوّم : مى گويند قُواى هيكل امام در كمال اعتدال است چون معتدل شد بدون صدمه خارجى از دنيا نمى رود و نمى ميرد پس بر حسب صدمه خارجه قهراً اعتدال قواى منقلب مى شود و آن يا به آهن است يا به زهر .
و از اين بيان اجمال توان فهميد و معتقد شد : علاوه از نصوص كثيره ائمه هدى مسموم شدند و به درجه شهادت ظلماً و قهراً رسيدند و ميل هر يك از ايشان به شهادت خود


روح و ريحان ج2
238

دويست و دو امّ حبيبه دخترش را به حضرت ابوالحسن على بن موسى عليه السلام تزويج نمود و در وقتى كه از خراسان توجّه به سوى عراق كرد در بين راه در ماه رجب در سال دويست و سه از هجرت گذشته در سناباد طوس رحلت فرمود ، و از عمر شريفش چهل و نه سال گذشته و ولادتش در مدينه روز پنجشنبه يازدهم ربيع الاول سال يك صد و پنجاه و سوم بود .
و صدوق عليه الرحمه فرموده است : صحيح آن است در روز جمعه بيست و يكم ماه رمضان از دار دنيا وفات فرمودند و از انگور و انار زهرآلوده شهيد شدند .
و راوى شهادت آن بزرگوار سه نفرند : اباصلت هروى و هرثمة بن اعين و ياسر خادم .
بلى ، مرحوم سيّد بن طاوس طاب ثراه در مؤلّفات خود اصرارى دارد حضرت رضا عليه السلام با مهربانيهاى مأمون مسموم نشد و بسيار اين فقره را بعيد مى داند شايد بر حسب مصلحت ملاحظه از مخالفى كرده است ، و آنكه مخالف است گويد : آن بزرگوار را زهر خورانيدند و گويا منكر حديث « ما منّا الا مقتول او مسموم »۱ باشد .
شيعه در اين خصوص احاديث كثيره مخالف عقيده اهل خلاف ذكر كرده اند و حق آن است هر يك از ائمه مقتول شوند به دو جهت :
اوّل : آنكه انسان كامل بر حسب جامعيّتى كه به ملكات رحمانيّه دارد بايد داراى تمام مراتب اخروى باشد .يكى از مراتب مرتبه شهادت است پس امام نبايد فاقد اين درجه عظمى باشد ، حتى در حديث است : « ماتَت فاطِمةُ عليهاالسلام شهيدة »۲ .

1.كفاية الاثر : ۱۶۲ ، بحارالانوار ۲۷/۲۱۷ ح ۱۸ ، روايت چنين است : خطب الحسن بن على عليهماالسلامبعد قتل أبيه ، فقال فى خطبته : « لقد حدثنى جدّى رسول اللّه صلى الله عليه و آله أن الأمر يملكه اثنا عشر اماماً من أهل بيته وصفوته ، ما منا إلاّ مقتول أو مسموم » .

2.در روايت كافى ۱/۴۵۸ باب مولد الزهراء فاطمة عليهاالسلام ح ۲ از امام ابوالحسن عليه السلام چنين نقل شده است : « إن فاطمة عليهاالسلامصديقة شهيدة ، وإن بنات الأنبياء لا يطمثن » . مرحوم مازندرانى در شرح كافى ۷/۲۱۳ مى فرمايد : والشهيد من قتل من المسلمين فى معركة القتال المأمور به شرعاً ، ثم اتسع فأطلق على كل من قتل منهم ظلماً كفاطمة عليهاالسلام ؛ إذ قتلوها بضرب الباب على بطنها وهى حامل فسقط حملها فماتت لذلك ، وسمّيت شهيدة لشهادة اللّه تعالى وملائكته لها بالجنة أو لاتصافها بالحياة كأنها شاهدة حاضرة لم تمت ، أو لأنها تشهد ما أعدّ اللّه لها من الكرامة ، فهى « فَعِيلة » بمعنى فاعلة أو مفعولة على اختلاف التأويل . نگارنده گويد : بلكه لزومى ندارد قائل به معناى توسّعى شويم . شهيد در مقام به همان معناى اوليّه كه قتل در معركه جنگ باشد استعمال شده ، و چه جنگى بالاتر از حمله به خانه وحى در حالى كه امام مفترض الطاعه به نصّ خدا و رسول صلى الله عليه و آله در معرض خطر است ، و چه دفاعى بالاتر از دفاع صديقه كبرا از حريم ولايت تامه الهى . آرى آتش جنگى كه اگر به شهادت محسن و مادرش سلام اللّه عليهما و اسارت و دست بستگى شاه ولايت خاموش نمى شد شعله هاى آن تمام اسلام را مى پوشاند . بلكه اظهر آن است كه قائل شويم : هم معناى اصلى و هم معناى توسّعى در مقام قابل اراده است . در باره روايت مذكور همچنين رجوع كنيد به : منتقى الجمان ۱/۲۲۴ . عبارت شيخ طبرسى در احتجاج ۱/۱۰۹ چنين است : پس از اينكه از اميرمؤمنان اجازه گرفتند و اذن نداد و دوباره برگشتند و حضرت زهرا سلام اللّه عليها اجازه نداد عمر عصبانى شد و گفت : ما لنا وللنساء ! ! ؟ ثم أمر أناساً حوله فحملوا حطباً وحمل معهم فجعلوه حول منزله وفيه على وفاطمة وابناهما عليهم السلام ، ثم نادى عمر حتى اسمع علياً عليه السلام : واللّه ! لتخرجن ولتبايعنّ خليفة رسول اللّه (!) أو لأضرمن عليك بيتك ناراً ، ثم رجع فقعد الى ابى بكر وهو يخاف أن يخرج علىّ بسيفه لما قد عرف من بأسه وشدته ، ثمّ قال لقنفذ : إن خرج وإلاّ فاقتحم عليه ، فإن امتنع فأضرم عليهم بيتهم ناراً ! فانطلق قنفذ فاقتحم هو وأصحابه بغير إذن ، وبادر علىّ إلى سيفه ليأخذه فسبقوه إليه فتناول بعض سيوفهم ، فكثروا عليه فظبطوه وألقوا فى عنقه حَبلاً أسود ، وحالت فاطمة عليهاالسلام بين زوجها وبينهم عند باب البيت فضربها قنفذ بالسوط على عضدها ، فبقى اثرها فى عضدها من ذلك مثل الدملوج من ضرب قنفذ إياها ، فأرسل أبوبكر الى قنفذ : ( اضربها ) ، فألجأها إلى عضادة باب بيتها ، فدفعها فكسر ضلعاً من جنبها وألقت جنيناً من بطنها ، فلم تزل صاحبة فراش حتى ماتت من ذلك شهيدة صلوات اللّه عليها ، نيز رجوع كنيد به : بحار ۲۸/۲۷۱ و۲۸۳ و۴۳/۱۹۸ .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 94012
صفحه از 447
پرینت  ارسال به