بود ، و آنها حضرت صادق عليه السلام را قائم حق دانند ، و متمسّكند به اين حديث كه حضرت صادق عليه السلام فرمودند : « اگر كسى آيد و بگويد به شما مرا غسل و كفن و دفن كردند تصديق ننمائيد » .
و مى گويند : اين حديث را عَنبقة بن مصعب روايت كرده است .
و بعضى از ايشان قرامطه اند ، و قرمطويه اسم مردى از اهل سواد است ، و مباركيّه خوانند ايشان را براى آنكه منسوبند به مبارك ، غلام اسماعيل بن جعفر عليه السلام ، و قرامطه را مى گويند از اخلاف مباركيّه اند .
و بعضى از ايشان را سبطيّه مى خوانند به جهت انتسابشان به يحيى بن ابى السّبط ، و آنها عبداللّه فرزند حضرت صادق عليه السلام را امام دانند .
و بعضى را فطحيّه خوانند ؛ از آنكه عبداللّه بن افطح رئيس ايشان در اين مذهب بوده است .
و بعضى واقفه اند كه مختصرى از احوال آنها را در ذيل حال موسى بن جعفر عليه السلامنقل كرديم .
ليكن اشهر مذاهب شيعه مذهب زيديّه است ، و احوال ايشان را در ضمن احوال زيد بن على ذكر نمودم ، و آنها مى گويند : اعتقاد ما آن است كه اوّل ائمه حضرت امير عليه السلاماست ، بعد از آن بزرگوار به اين ترتيب معتقدند : حضرت امام حسن عليه السلام ، بعد حضرت امام حسين عليه السلام ، بعد حضرت على بن الحسين عليه السلام ، بعد زيد بن على بن الحسين ، بعد محمّد بن عبداللّه بن حسن ، بعد برادرش ابراهيم ، بعد حسين بن على شهيد فخ ، بعد يحيى بن عبداللّه بن حسن ، بعد محمد بن اسماعيل بن ابراهيم بن حسن ، بعد قاسم بن اسماعيل بن ابراهيم بن حسن ، بعد حسن بن على بن حسن بن عمر بن على بن الحسين ، بعد يحيى بن حسين بن قاسم بن ابراهيم بن اسماعيل بن حسن ، بعد محمد بن يحيى بن حسين ، بعد احمد بن يحيى بن حسين ، بعد محمّد بن حسن بن قاسم بن حسن بن على بن عبدالرحمن بن قاسم بن حسن بن زيد بن حسن ، بعد پسر او حسن ، بعد برادر او على بن محمد ، بعد احمد بن

مختار اوّلاً كيسان بوده است ؛ براى آنكه در خردسالى حضرت امير عليه السلامبه وى « كيّس » يعنى : زيرك فرمود ^۱ ، و برخى گويند غلام وى موسوم به كيسان بوده است ، و آنها قائل به امامت ابوالقاسم محمد بن اميرالمؤمنين عليه السلاماند و متمسّكند به اين حديث نبوى صلى الله عليه و آلهكه فرمودند : « ايّام و ليالى منقضى نشود تا آنكه خداوند مبعوث كند از اهل بيت من مردى را كه اسم و كنيه او اسم و كنيه من باشد و اسم پدر او اسم پدر من باشد » .
و گويند : اسم حضرت امير عليه السلام عبداللّه بوده است ، پس آنكس زمين را پر از عدل كند بعد از ظلم و جور .
و اين طايفه بعد از حضرت امير عليه السلام و حسنَيْن عليهماالسلام محمد بن حنفيه را امام زنده قائم دانند .
و بعضى ديگر از اين طايفه گفته اند : حسَنيْن عليهماالسلام از جانب محمد بن حنفيه مأذون در جهاد شدند و مردم را دعوت به امامت وى مى كردند ، و مانند دو امير بودند .
و بعضى از ايشان گويند : محمد وفات كرد و بعد از وى امامت منتقل به فرزندانش شد ، و بعد از آن انتقال يافت به بنى عبّاس .
و حضرت باقر عليه السلام فرمودند : « من عموى خودم را دفن كردم و خاك بر قبر او ريختم » ^۲ .
و شاعر گفته است :



نبئت^۳ان ابن عطاءٍ روىوربّما صَرَّحَ بالمنكرِ
لِما رَوى انّ ابا جعفرقال ولم يصدق ولم يَبرُرِ
دفنتُ عمّى ثمّ عاد الى^۴صفيح لِبنٍ وترابٍ ثرى
ما قاله قطّ ولو قالهقلتُ اتقاء من^۵أبى جعفرِ^۶
و اشعار ابو هاشم سيد اسماعيل بن محمد حميرى در مدح وى معروف است ^۷ .
و اشعار كُثيّر عزّه كيسانى نيز معروف ، اوّله :



الا ان الائمة من قريشولاة الحق اربعة سواءُ
على والثلاثة من بنيههم الاسباط ليس بهم خفاءُ
فسبطٌ سبط ايمان وبرّوسبط غيبته^۸كربلاءُ
وسبط لا يذوق الموت حتىيقود الخيل يقدمه اللواءُ
يغيب فلا يرى فيهم زمان^۹برضوى عنده^۱۰عسل وماءُ^۱۱
و مانند ناووسيّه ، رئيس اين طايفه كه مردى از اهل بصره موسوم به عبداللّه بن ناوس