397
روح و ريحان ج2

وَجَنَّةُ نَعِيمٍ » 1 .
امّا « جنة المأوى » در چند موضع از كلام مجيد مذكور است : « أَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَى » 2 ، و أيضاً فرمود : « عِندَ سِدْرَةِ الْمُنتَهَى * عِندَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَى » 3 و جهت آن واضح است .
امّا « جنة السّلام » نيز در قرآن مذكور است ، قوله تعالى : « لَهُمْ دَارُ السَّلاَمِ » 4 و براى [آن ]دارالسّلام خواندند كه ساكنين آن سالمند از آفات ، و منه : « لبّيك داعياً الى دار السّلام لبيك » 5 و « سلام » از اسماء حق است .
امّا « جنّت قرار » در قرآن كريم نيز مذكور است : « إِنَّ الاْخِرَةَ هِىَ دَارُ الْقَرَارِ » 6 .
و ايضاً : « يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ مُّسْتَقَرّاً وَأَحْسَنُ مَقِيلاً » 7 .
اما « دار المقام » ناميدند براى آنكه خانه اقامه و توقّف است ، و « مقام » بضم موضع اقامه است و بفتح موضع قيام .
و بدان بعضى گفته اند : جنت عدن برتر است از فردوس ، و دار الملك اوست بر دو روى وى ، مثال حصار و سور است يكى از آن خود فردوس است و باقى آنها از جنات ديگر است كه بين دو حصار جنّتى است و براى هر يك يكصد درجه است و هر درجه اى منقسم مى شود به منازل و مقاماتى لا تحصى و همچنين است دركات آتش ، و مقام وسيله اعلى درجه فردوس است ، و آن مخصوص به حضرت ختمى مآب صلى الله عليه و آلهاست .
و از اخبار برمى آيد كه حصول وُصول مقام وسيله به دعاء امّت مرحومه است ، اگر چه

1.واقعه : ۸۹ .

2.سجده : ۱۹ .

3.نجم : ۱۴ ـ ۱۵ .

4.انعام : ۱۲۷ .

5.فقه الرضا عليه السلام : ۲۱۶ ، المقنع ، شيخ صدوق : ۲۲۰ ، مصباح المتهجد : ۶۷۷ .

6.غافر : ۳۹ .

7.فرقان : ۲۴ .


روح و ريحان ج2
396

حقيقت سوم: در بهشت است

الحقيقة الثالثة : قوله : وانّ الجنّة حقّ .
عرض مى كند : وجود بهشت مع درجاتها و منازلها حق است .
بدان كه جنّت در فوق آسمانها است و در عرض واقع است و اعظم از سماوات است لقوله « جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماوَاتُ وَالْأَرْضُ » 1 و هشت جنّت است كه تمام آنها را به يك جنّت تعبير فرموده : اوّل : فردوس ، دوّم : عدن ، سوّم : خلد ، چهارم : نعيم ، پنجم : المأوى ، ششم : دارالسّلام ، هفتم : دار القرار ، هشتم : دار المقام .
امّا « فردوس » : به قول فرّاء عربى است ، و در نزد عرب فردوس به لغت روم باغ است ، و جمع آن « فراديس » است و آن مشتق از « فردسه » است و آن به معنى وسعت است ، و قال اللّه تعالى : « الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ » 2 .
امّا « جنّت عدن » به معنى اقامه كردن در مكان است ، و قوله تعالى : « جَنَّاتِ عَدْنٍ » 3 يعنى : جنّات اقامه ، و اهل لغت مى گويند : عدن بالمكان عدوناً اى اقام به 4 .
اما « جنّت خلد » به معنى اقامه است ايضاً ، و به معنى دوام است ؛ براى آنكه اهلش هميشه در آن ساكن اند .
« جنّة الخلد » و « شجرة الخلد » بيان مشروحى دارد .
امّا « جنّت نعيم » گويند : براى كثرت نعمت اوست كقوله : « فَرَوْحٌ وَرَيْحَانٌ

1.آل عمران : ۱۳۳ .

2.مؤمنون : ۱۱ .

3.توبه : ۷۲ .

4.النهاية فى غريب الحديث ، ابن اثير ۳/۱۹۲ ، با عبارتى مشابه ، و صريح آن در مجمع البحرين ۳/۱۳۵ مذكور است .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 93756
صفحه از 447
پرینت  ارسال به