و چون تمام خلايق برخاستند زمين تبديل مى شود يعنى : باطن آن كه ملكوت وى است ظاهر مى شود ، يا آنكه زمين ديگر كه موسوم به ساهره است كشيده مى شود بدون پستى و بلندى آن گاه آسمان مثل سجلّ و پيچيدن ورق پيچيده مى شود ، و ملائكه هر آسمانى به زمين آيند و هفت صف مى زنند ، بهشت در يمين و جهنم در يسار ديده شود ، ابتداء سه طايفه را بدون حساب خداوند بخواند و به بهشت فرستد :
اوّل : اهل تهجّد .
دوّم : تاركين دنيا .
سوّم : كسانى كه به عهد خودشان وفا كرده اند المُتَجَافينَ جُنُوبُهُمْ ^۱ ، والذينَ لاَّ تُلْهيهِمْ تِجَارَةٌ ^۲ ، والذين صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللّهَ ^۳ ، پس اين طايفه در هيچ موقفى نمى ايستند و حسابى براى ايشان نيست و به بهشت مى روند ، پس منادى ندا كند : حاضر شوند جبّارين و هر آنكه خداوند و رسول صلى الله عليه و آله را اذيّت كرده و كسانى كه در كتيبه ها صورت كشيده اند .
پس اين سه طايفه را بياورند و بدون حساب به آتش برند پس سائرين در پنجاه موقف كه هر يك هزار سال است بايستند :
اوّل : موقف قيام اهل قيامت است از قبرهاشان .
دوّم : موقف نور است .
سوّم : ظلمت است .
و در صراط سابقاً ذكر شد هفت موقف است .
و زمان وقوف در برابر حق دوازده موقف است ، و در زمان حساب و اخذ كتب پانزده موقف است . پس روزى است كه امتداد آن پنجاه هزار سال و پنجاه موقف دارد كه مكلّفين

دوّم : جزء قليلى از شب يا روز است و از آن بر حسب استعاره تعبير شده است به روز قيامت ، يعنى : آن وقتى كه مردم براى حاضر شدن حساب و امور ديگر از قبرهاى خودشان برمى خيزند پس به ملاحظه آن وقت و جزء آن روز موسوم به ساعت ^۱ شد .
و زجاج گفته است براى آن ساعت ناميدند كه حسابهاى مردم به سرعت رسيده مى شود و « لَمْ يَلْبَثوا إِلاَّ سَاعَةً مِنَ النَّهَارِ »^۲ .
و جمعى از اهل حق بعد از تحقيق گفته اند ^۳ كه : ساعت بر بر سه قسم است : ساعت كبرى ، و ساعت وسطى ، و ساعت صغرى :
اما ساعت كبرى حشر خلايق است در يوم موعود .
اما ساعت وُسطى آن مردم اهل يك قرن است كه بعضى گويند : قرن هفده سال است تا سى سال ، چنانكه در حديث است : حضرت نبوى صلى الله عليه و آله غلامى را ديد فرمود : « عمر اين غلام طولانى مى شود و نمى ميرد تا اينكه قيامت برپا شود » ^۴ .
مى گويند : مراد از ساعت موت اهل يك قرن است .
اما ساعت صغرى موت انسان است كقوله تعالى : « قُلْ أَرَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُ اللّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ »^۵ .
و قال صلى الله عليه و آله : « انّى ما امدّ طرفى ولا اغضّها إلاّ واظنُّ السّاعةَ قد قامت »^۶ ، خلاصه اعتقاد به قيام قيامت زمانى كه امر پروردگار مى رسد لازم است براى هر مكلّفى براى فصل و قضاء ،