تشيّع و گسترش حوزه هاى علمى آن و تحقيق و بررسى و تدوين احاديث اهل بيت(ع) و تدوين معارف الهى, درخشش ويژه اى دارد كه يكى از شواهد آن, همين است كه پس از تأليف شرح ملاّصدرا تا پايان سده يازدهم, يعنى در طول حدود پنجاه سال, بيش از بيست شرح و حاشيه بر «كافى» نوشته شده است.
مناسب است پيش از آنكه نام و خصوصيّات اين شرحها را بياوريم, كلامى از ملاّمحمدتقى مجلسى (م1070ق) كه در شناساندن اوضاع و احوال سده يازدهم از حيث توجّه به احاديث اهل بيت(ع) بسيار روشن كننده است, نقل شود:
در اين شهرِ اصفهان, دو يا سه كس, كتب حديث داشتند و آن نيز در كتابخانه بود كه كسى نديده بود… والحال (1066ق) قريب به چهل سال است ۱ كه سعى نمودم و به مرتبه اى رسيده است كه در بسيارى كتابخانه ها, جميع كتبْ مكرّر هست; بلكه در قرايى از اصفهان و ساير بلاد, منتشر شد و آب رفته به جوى باز آمد و الحمدللّه رب العالمين كه اكثر فضلاى عصر, اوقات شريف ايشان صرف حديث مى شود و روز به روز در ترقّى و تزايد است و به سبب هجران كلّى كه بر اخبار واقع شده بود و كسى نمى خواند, تصحيفات و اغلاط بسيار واقع شده بود كه به تأييد اللّه تبارك در «روضة المتقين» ۲ اكثر آنها به اصلاح آمد والحمدللّه رب العالمين كه پادشاه… اكثر اوقات شريف ايشان و امراي… ايشان نيز صرف مطالعه و مباحثه حديث مى شود… و اميد هست كه به موجب حديث شريف… (الناس على دين ملوكهم), ۳ چنان شود كه در جميع بلاد ايران, اطفال ايشان [نيز] عالم باشند… ۴
1.قبل از ايشان هم كوشش هاى ملاّعبداللّه تسترى (م۱۰۲۱ق) و شيخ بهايى (م۱۰۳۰ق) و ميرداماد (م۱۰۴۱ق) و ديگران در اقبال به حديث, بسيار مؤثّر بوده است.
2.نام شرح عربيِ «من لا يحضره الفقيه», تأليف ملاّمحمدتقى مجلسى است.
3.از اين كلام برمى آيد كه هدف عالمان بزرگوار شيعه از ارتباط با شاهان آن دوران, ترويج اسلام بوده است.
4.لوامع صاحبقرانى, ج۸, ص۳۷.
